06/02/2021
Bệnh tiểu đường đã trở thành nỗi “ám ảnh” của cộng đồng trong những năm gần đây. Không chỉ lứa tuổi trung niên, kể cả người trẻ hoặc trẻ em mới sinh ra cũng đã mắc phải căn bệnh “thâm niên” này.Vậy nguyên nhân bệnh tiểu đường hình thành và phổ biến đến mức như vậy là do đâu? Hãy cùng Dược Kiên Minh cùng tìm hiểu và phân tích kỹ căn “bệnh thế kỷ” này nhé!
1. Sinh lý bệnh tiểu đường
Để hiểu bệnh tiểu đường, trước tiên bạn phải hiểu cách thức bình thường glucose được xử lý trong cơ thể.
1.1. Cách thức hoạt động của glucose trong cơ thể
Glucose - một loại đường - là nguồn cung cấp năng lượng cho các tế bào tạo nên cơ bắp và các mô khác.
Glucose đến từ hai nguồn chính là thức ăn - con đường ngoại sinh và gan - con đường nội sinh. Khi lượng đường trong máu thấp, gan sẽ phân giải glycogen thành glucose để duy trì mức đường huyết bình thường.
Đường được hấp thụ vào máu, nơi nó đi vào các tế bào với sự trợ giúp của insulin.
1.2. Insulin hoạt động như thế nào?
Khi nhắc tới bệnh tiểu đường, có lẽ mọi người đều nghe thấy cái tên insulin. Vậy insulin là gì? Insulin hoạt động như thế nào?
Insulin là hormon chính để điều chỉnh sự hấp thu glucose từ máu vào hầu hết các tế bào của cơ thể, đặc biệt là gan, mô mỡ và cơ, ngoại trừ cơ trơn, trong đó insulin hoạt động thông qua IGF-1. Do đó, sự thiếu hụt insulin hoặc không nhạy cảm với các thụ thể của nó đóng vai trò chính đối với các bệnh tiểu đường.
Insulin được giải phóng vào máu bởi các tế bào beta (tế bào β), được tìm thấy trong các đảo nhỏ của Langerhans trong tuyến tụy, để phản ứng với mức độ tăng của glucose trong máu, thường là sau khi ăn. Đây là hormon duy nhất có thể làm giảm đường huyết.
Cơ chế của insulin như sau:
Khi mức glucose thấp hơn có thể dẫn đến giải phóng insulin từ các tế bào beta và phân hủy glycogen thành glucose. Quá trình này chủ yếu được kiểm soát bởi hormon glucagon, hormon này giúp tăng nồng độ glucose trong máu.
Nếu lượng insulin nội sinh không đủ hoặc tế bào phản ứng kém với tác dụng của insulin (kháng insulin) thì glucose sẽ không được tế bào cơ thể yêu cầu hấp thu đúng cách và không được lưu trữ thích hợp ở gan và cơ.
Hậu quả là lượng đường trong máu tăng cao, tổng hợp protein kém và rối loạn chuyển hóa khác như nhiễm toan chuyển hóa nếu thiếu insulin hoàn toàn.
Khi nồng độ glucose trong máu vẫn còn cao, thận đạt được một ngưỡng tái hấp thu và đào thải glucose trong nước tiểu. Điều này làm tăng áp suất thẩm thấu của nước tiểu và ức chế tái hấp thu nước của thận, dẫn đến tăng sản xuất nước tiểu và tăng mất nước.
Lượng máu bị mất được thay thế theo cách thẩm thấu từ nước trong tế bào cơ thể và các khoang khác của cơ thể, gây ra tình trạng mất nước và tăng cảm giác khát. Ngoài ra, sự thiếu hụt glucose trong tế bào sẽ kích thích sự thèm ăn dẫn đến ăn quá nhiều.
>> Tư vấn Bệnh Tiểu Đường GỌI NGAY 02163541383 <<
2. Nguyên nhân bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường xảy ra do nhiều nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ như sau:
2.1. Nguyên nhân chính
Bệnh tiểu đường gồm nhiều loại là tiểu đường tuýp 1, tuýp 2, tiểu đường thai kỳ, cho nên mỗi loại sẽ có nguyên nhân khác nhau cụ thể như sau:
2.1.1. Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường tuýp 1
Nguyên nhân chính xác của bệnh tiểu đường loại 1 vẫn chưa được biết rõ. Bệnh tiểu đường tuýp 1 là do hệ thống miễn dịch bị phá hủy các tế bào trong tuyến tụy tạo ra insulin.
Điều này gây ra bệnh tiểu đường bằng cách cơ thể không sản xuất đủ insulin để hoạt động bình thường. Đây gọi là phản ứng tự miễn dịch hay còn gọi là nguyên nhân tự miễn dịch do cơ thể tự tấn công.
Không có nguyên nhân cụ thể của bệnh tiểu đường, nhưng các yếu tố sau có thể liên quan đến:
Nhiễm virus hoặc vi khuẩn
Chất độc hóa học trong thực phẩm
Thành phần không xác định gây ra phản ứng tự miễn dịch
Tiểu đường tuýp 1 được cho là do sự kết hợp của tính nhạy cảm di truyền và các yếu tố môi trường, mặc dù chính xác những yếu tố đó vẫn chưa rõ ràng. Cân nặng không được cho là một yếu tố gây ra bệnh tiểu đường tuýp 1.
Tin liên quan
2.1.2. Nguyên nhân bị bệnh tiểu đường tuýp 2 và tiền tiểu đường
Trong giai đoạn tiền tiểu đường - có thể dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2 - và trong bệnh tiểu đường loại 2, các tế bào của bạn trở nên đề kháng với hoạt động của insulin và tuyến tụy của bạn không thể tạo ra đủ insulin để vượt qua sự đề kháng này.
Thay vì di chuyển vào tế bào nơi cần năng lượng, đường sẽ tích tụ trong máu của bạn.
>> Tư vấn Bệnh Tiểu Đường GỌI NGAY 02163541383 <<
2.1.3. Nguyên nhân mắc bệnh tiểu đường thai kỳ
Trong thời kỳ mang thai, nhau thai sản xuất ra các hormone để duy trì thai kỳ của bạn. Những hormone này làm cho các tế bào của bạn kháng insulin hơn.
Thông thường, tuyến tụy của bạn phản ứng bằng cách sản xuất đủ insulin để vượt qua sự đề kháng này. Nhưng đôi khi tuyến tụy của bạn không thể theo kịp. Khi điều này xảy ra, quá ít glucose sẽ đi vào tế bào và quá nhiều ở lại trong máu, dẫn đến bệnh tiểu đường thai kỳ.
2.1.4. Nguyên nhân khác gây bệnh tiểu đường
Có nhiều nguyên nhân khác gây bệnh tiểu đường, bao gồm:
Viêm tụy hoặc cắt bỏ tuyến tụy: Đây là một trong những nguyên nhân của bệnh tiểu đường.
Hội chứng Cushing: Hội chứng này làm tăng sản xuất hormone cortisol khiến lượng đường trong máu tăng.
Glucagonoma: Do thiếu sự cân bằng giữa mức sản xuất insulin và sản xuất glucagon dễ dẫn đến bệnh tiểu đường.
Bệnh tiểu đường do steroid: Đây là một dạng bệnh tiểu đường hiếm gặp xảy ra do sử dụng liệu pháp glucocorticoid kéo dài.
Bệnh tiểu đường khởi phát ở tuổi trưởng thành: Đây là sự kết hợp của một số dạng bệnh tiểu đường, tất cả đều do một khiếm khuyết di truyền duy nhất ảnh hưởng đến chức năng tế bào beta, dẫn đến suy giảm bài tiết insulin.Bệnh di truyền này thường được di truyền theo kiểu trội trên NST thường.
>> Tư vấn Bệnh Tiểu Đường GỌI NGAY 02163541383 <<
Do uống một số loại thuốc trong thời gian dài - bao gồm thuốc lợi tiểu như thiazide, corticosteroid, thuốc chống loạn thần không điển hình, chất ức chế protease được sử dụng trong nhiễm HIV.
Những người có tình trạng di truyền như hội chứng Wolfram còn được gọi là DIDMOAD đại diện cho bệnh đái tháo nhạt, đái tháo đường, teo thị giác và điếc. Các tình trạng di truyền khác có khuynh hướng dẫn đến bệnh tiểu đường bao gồm chứng mất điều hòa Friedreich, chứng loạn dưỡng bào myotonica, bệnh haemochromatosis, bệnh tích trữ glycogen.
2.2. Yếu tố rủi ro
Các yếu tố nguy cơ của bệnh tiểu đường phụ thuộc vào loại bệnh tiểu đường.
2.2.1. Bệnh tiểu đường tuýp 1
Mặc dù nguyên nhân chính xác của bệnh tiểu đường loại 1 vẫn chưa chứng minh nhưng các yếu tố sau có thể tăng nguy gây bệnh bao gồm:
Tiền sử gia đình: Nguy cơ của bạn tăng lên nếu cha mẹ hoặc anh chị em mắc bệnh tiểu đường tuýp 1.
Yếu tố môi trường: Các trường hợp như tiếp xúc với một căn bệnh do virus gây ra có thể đóng một số vai trò trong bệnh tiểu đường tuýp 1.
Sự hiện diện của các tế bào hệ thống miễn dịch gây tổn hại (tự kháng thể): Trong cơ thể có các tự kháng thể này sẽ làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường loại 1. Nhưng không phải tất cả những người có các tự kháng thể này đều mắc bệnh tiểu đường.
Quốc gia: Một số quốc gia, chẳng hạn như Phần Lan và Thụy Điển, có tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 cao hơn.
2.2.2. Bệnh tiểu đường tuýp 2 và tiền tiểu đường
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, bao gồm:
Cân nặng: Bạn có càng nhiều mô mỡ thì tế bào càng trở nên đề kháng với insulin.
Ít vận động: Càng ít vận động khiến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường càng cao. Hoạt động thể chất giúp kiểm soát cân nặng, sử dụng hầu hết glucose làm tăng năng lượng và làm cho các tế bào nhạy cảm hơn với insulin.
Tiền sử gia đình: Nguy cơ mắc bệnh tăng khi người thân trong gia đình mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Chủng tộc: Một số người bao gồm người da đen, gốc Tây Ban Nha, người Mỹ da đỏ và người Mỹ gốc Á có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Tuổi tác: Tuổi càng cao nguy cơ mắc bệnh càng cao. Điều này có thể là do khi về già có xu hướng hạn chế tập thể dục và khiến cân nặng tăng cao. Tuy nhiên, hiện nay tiểu đường tuýp 2 cũng đang gia tăng ở trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên.
Tiền sử mắc tiểu đường thai kỳ: Nếu bạn từng mắc tiểu đường thai kỳ thì nguy cơ mắc bệnh tiền tiểu đường và tiểu đường tuýp 2 sẽ tăng lên. Nếu bạn sinh con nặng trên 4kg thì nguy cơ cao sẽ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Hội chứng buồng trứng đa nang: Đây là một tình trạng phổ biến đặc trưng bởi kinh nguyệt không đều, tóc mọc nhiều và béo phì dẫn đến làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
Huyết áp cao: Có huyết áp trên 140/90 mmHg có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Mức cholesterol: Nếu cơ thể có mức độ lipoprotein mật độ cao (HDL) hoặc cholesterol "tốt" thấp thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 của bạn cao hơn.
2.2.3. Bệnh tiểu đường thai kỳ
Các yếu tố nguy cơ của bệnh tiểu đường thai kỳ bao gồm:
Tuổi tác: Phụ nữ từ 25 tuổi trở lên có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Di truyền: Nguy cơ của bạn tăng lên nếu bạn bị tiền tiểu đường - tiền thân của bệnh tiểu đường tuýp 2 hoặc nếu một thành viên trong gia đình, chẳng hạn như cha mẹ hoặc anh chị em, mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Tiền sử mắc tiểu đường thai kỳ: Nguy cơ cao hơn nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước đó, sinh con rất lớn hoặc nếu thai chết lưu không rõ nguyên nhân.
Cân nặng: Cân nặng quá mức trước khi mang thai sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Chủng tộc hoặc sắc tộc: Mặc dù không rõ lý do nhưng phụ nữ da đen, gốc Tây Ban Nha, người Mỹ da đỏ hoặc người Mỹ gốc Á có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ hơn.
Xem thêm:
Đi tìm đáp án cho câu hỏi: Bệnh tiểu đường có di truyền không?
Bệnh tiểu đường có lây không? - Rất ít người còn hiểu nhầm vấn đề này
Những điều cần biết về rối loạn đường huyết
3. Cách điều trị nguyên nhân bệnh tiểu đường
Để điều trị nguyên nhân bệnh tiểu đường, người bệnh cần lưu ý kiểm soát chỉ số đường huyết Hb1Ac dưới 6,5% thông qua chế độ ăn uống, sinh hoạt cùng việc điều trị bằng Tây y hay sử dụng cây thuốc trị tiểu đường hay các bài thuốc dân gian chưa tiểu đường từ thảo dược tự nhiên.
Việc kết hợp những yếu tố trên giúp quá trình chữa bệnh tiểu đường thuận lợi hơn, ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm và an toàn cho người bệnh.
Đồng thời, hãy lưu ý một số vấn đề sau:
Hạn chế ăn đồ ngọt, đồ chứa nhiều tinh bột như cơm trắng, hoa quả sấy và các loại thịt có màu đỏ. Thay vào đó có thể lựa chọn các món ăn vặt cho người bệnh tiểu đường.
Hạn chế các loại nước uống như cafe, nước ngọt có ga.
Tuyệt đối nói “không” với rượu bia, thuốc lá.
Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hoa quả dành cho người tiểu đường có bảng chỉ số đường huyết cho thực phẩm thấp.
Tránh ngồi quá lâu trong một thời gian dài mà nên thể dục, tăng cường vận động, tập luyện.
Không nên ăn quá no một lúc và chia nhỏ bữa ăn trong ngày.
Nếu bạn đã biết những nguyên nhân bệnh tiểu đường do đâu và phần nào am hiểu về những nguy hiểm ẩn nấp đằng sau căn bệnh này, thì hãy cố gắng phòng ngừa cẩn thận và điều chỉnh lại cuộc sống. Điều này làm nên một lối sống tích cực là do chính bản thân mình tạo ra. Và nhớ kiểm tra sức khỏe thường xuyên hơn để ngăn ngừa các trường hợp khác phát sinh nhé.
Đừng để tiểu đường luôn là nỗi lo của bạn, hãy gọi điện ngay với chúng tôi thông qua hotline dưới đây để được tư vấn chi tiết về thông tin cũng như biện pháp phòng ngừa bệnh nhé!
Đừng quên like, share và đánh giá nếu bạn cảm thấy bài viết này hữu ích nhé, Duockienminh cảm ơn độc giả nhiều!
