23/03/2024
Cỏ chân vịt là một dược liệu điều trị bệnh hiệu quả, trong đó có bệnh tiểu đường, đau đầu và một số bệnh lý khác. Để có thêm thông tin, tác dụng và một số bài thuốc từ cây cỏ này, hãy cùng chúng tôi đọc ngay bài viết sau đây.
1. Đôi nét về cỏ chân vịt
1.1. Cỏ chân vịt là gì?
Cỏ chân vịt là cây dược liệu mọc hoang ở những nơi ẩm ướt, được dùng để điều trị nhiều bệnh. Cây thuộc họ lúa (Poaceae) và có danh pháp khoa học là Hygroryza aristata Nees. Ở Việt Nam, cây còn có tên gọi khác là cỏ thia lịa, cây cỏ chửa, cây thủy thảo,...
1.2. Đặc điểm sinh trưởng của cỏ chân vịt
Cây cỏ chân vịt là loại thân thảo, mọc thẳng đứng, thường rất xum xuê và cao khoảng 0,5 - 1m. Từ thân mọc ra nhiều cạnh, nhánh, mỗi cạnh lại có thêm răng cưa.
Lá chân vịt mọc so le, có hình mác thuôn hoặc hình bầu dục, chiều dài từ 2,5 - 7cm, chiều rộng từ 1,5 - 2cm. Gốc bè ra ôm lấy phần thân, đầu tù, mép lá có khía nhỏ hoặc không. Lá có mùi hắc đặc biệt khi vò ra.
Hoa chân vịt mọc thành cụm hình trứng hoặc hình cầu, màu tím nhạt hoặc màu hồng, chiều dài trung bình 1 - 3 cm. Hoa cái nhiều, tràng hoa hẹp, hình ống gồm 3 răng. Hoa lưỡng tính gồm 5 thùy, tràng hoa hình trứng ngược.
Quả chân vịt bé, hình trụ, có rãnh và khía lông. Các quả phía ngoài có hình trứng, các quả phía trong có dạng tháp ngược.
Bộ phận dùng làm thuốc của cây cỏ chân vịt là phần phía trên mặt đất (Herba Sphaeranthi Africani).
1.3. Cỏ chân vịt mọc ở đâu?
Cỏ chân vịt là một loại cây nhiệt đới, ưa ẩm. Loài cây này có khả năng thích nghi cao, dù thời tiết thay đổi hay đất đai khô cằn, hạn hán cây vẫn có khả năng sinh trưởng và phát triển.
Cây có nguồn gốc từ miền Đông nước Ấn Độ sau đó được phân bố rộng khắp các đồng bằng của nhiều quốc gia trên thế giới, từ châu Úc tới châu Á như Malaysia, Indonesia, Campuchia, Lào,...
Tại Việt Nam, cây thuốc này thường mọc hoang ở những nơi đất ẩm, nhất là vùng đồng bằng, đồng lúa Cần Thơ, Nam Bộ, Tiền Giang, Hậu Giang, Đồng Tháp.
1.4. Thu hái và bảo quản cây cỏ chân vịt
Cây chân vịt mọc hoang đồng thời có sức phát triển mạnh mẽ. Do vậy, dược liệu này có thể thu hoạch quanh năm. Cây mọc nhiều nhất vào cuối mùa mưa và được thu hái vào mùa xuân và mùa hè.
Dược liệu được bảo quản trong bọc kín sau đó để ở nơi thoáng mát, nhiệt độ phòng.
1.5. Cỏ chân vịt có phải cây cỏ mần trầu không?
Cỏ chân vịt và cỏ mần trầu có phân bố địa lý và đặc điểm thực vật khá giống nhau. Tuy nhiên trên thực tế, đây là 2 loại cây hoàn toàn khác nhau về đặc điểm cũng như công dụng. Để tránh nhầm lẫn giữa 2 loại cây này, bạn cần lưu ý một số điểm sau đây:
Cây cỏ mần trầu mọc hoang ở vùng đồng bằng, thân cây phân thành nhiều nhánh, bò dài cho đến nửa ngọn trên vươn thẳng lên thành từng bụi. Hoa mần trầu mọc thành cụm, xẻ 5 - 7 nhánh. Quả thon dài và có hình 3 cạnh.
Không chỉ khác nhau về đặc điểm thực vật, công dụng của 2 loại cây này cũng hoàn toàn khác nhau. Trong khi cỏ chân vịt là cây cỏ trị bệnh tiểu đường, bệnh lý về gan, dạ dày, da thì cây cỏ mần trầu lại có tác dụng điều trị viêm niệu đạo, lao phổi, huyết áp cao và có thể sử dụng cho phụ nữ mang thai.
1.6. Thành phần hóa học trong cỏ chân vịt
Một số hợp chất có dược tính cao được tìm thấy trong cỏ chân vịt bao gồm:
Phần cây phía trên mặt đất có chứa Alcaloid Sphaeranthin. Ngoài ra, người ta phân lập được từ lá cỏ vịt một số chất như stigmasterol, spinasterol, squalene,...
Tinh dầu cỏ vịt màu vàng, hơi nhớt và chiếm khoảng 0,01%
Phần hoa chứa khá nhiều tinh dầu.
3. Tác dụng của cỏ chân vịt
Với sự có mặt của nhiều dược chất quý như trên, cỏ chân vịt có tác dụng gì? Hãy cùng đọc ngay phần tiếp theo của bài viết để tìm hiểu rõ hơn nhé.
3.1. Theo y học cổ truyền
Khai thông, lọc máu, lợi tiểu
Bồi bổ, hỗ trợ thần kinh
Kích thích ham muốn tình dùng
Tinh dầu cỏ vịt giúp bồi bổ cơ thể, giải nhiệt
3.2. Theo y học hiện đại
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết điều trị bệnh tiểu đường, tăng nồng độ Insulin trong huyết tương, giảm Glucose máu và tăng Glycogen trong gan.
Chống viêm, giảm sưng tấy, đau nhức, hạ sốt
An thần, chữa mất ngủ
Hỗ trợ điều trị đau đầu, kể cả đau nửa đầu
Bồi bổ thần kinh, hỗ trợ điều trị bệnh động kinh
Hỗ trợ điều trị chứng ho mạn tính, hen suyễn
Cải thiện hệ tiêu hóa, xóa bỏ tình trạng khó tiêu, điều trị bệnh giun sán đường ruột và các vấn đề về hấp thu.
Tăng cường hàng rào miễn dịch, tăng cường hoạt động của thực bào
Ổn định tế bào Mast, cải thiện vấn đề quá mẫn cảm, chống dị ứng
Chống oxy hóa, làm giảm nồng độ Peroxide lipid, chống ngộ độc gan do Acetaminophen.
Tăng cường cũng như bảo vệ chức năng gan
Một trong các phương pháp đánh giá chức năng lọc của thận trên những bệnh nhân suy thận đồng thời phục hồi các tổn thương ở thận do kháng sinh Gentamicin gây ra, bảo đảm chức năng bình thường của thận.
Kháng khuẩn, chống lại các vi sinh vật gây bệnh như Staphylococcus aureus, Helminthosporium sp., Fusarium sp., Escherichia coli,...
Giãn phế quản, tránh tình trạng co thắt phế quản cấp tính gây ra do Histamin.
Chữa các bệnh ngoài da, tăng thời gian lành thương và tránh hình thành sẹo.
4. Liều lượng và cách dùng cỏ chân vịt
Muốn quá trình chữa bệnh bằng cây chân vịt đạt hiệu quả cao và vẫn đảm bảo về độ an toàn, bạn cần sử dụng đúng liều lượng và đúng cách, cụ thể như sau:
4.1. Liều lượng
Dạng thuốc bột: 2 - 8g/ngày
Dạng thuốc sắc: 3 - 6g/ngày
Dùng bôi ngoài không kể liều lượng
4.2. Cách dùng
Lá chân vịt non dùng để bồi bổ cho phụ nữ sau sinh
Cả cây phơi khô rồi tán bột dùng để trị ho, nhất là ho có đờm
Nước ép dùng như nước súc miệng chữa chứng đau họng
Đắp ngoài giúp làm dịu da và tiêu sưng
5. Một số bài thuốc chữa bệnh từ cỏ chân vịt
5.1. Bài thuốc trị tiểu đường
Cỏ chân vịt là một trong những cây thuốc nam trị tiểu đường hiệu quả, giúp giữ lượng đường trong máu ở mức ổn định. Để đạt được hiệu quả điều trị bệnh cao nhất, người ta thường sử dụng kết hợp cỏ chân vịt và quả cau tươi. Bài thuốc dùng cỏ chân vịt trị tiểu đường được tiến hành như sau:
Chuẩn bị: 200g cỏ chân vịt và 1 quả cau tươi.
Thực hiện:
Cỏ chân vịt mang đi cắt rễ, rửa sạch và ngâm vào nước ấm
Cau tươi rửa sạch rồi cắt nhỏ thành 4 phần, sau đó bỏ vào trong nước ấm ngâm cùng cỏ chân vịt.
Sau khi ngâm xong, cho cỏ chân vịt, cau tươi cùng 7 bát nước vào nấu và đun cho tới khi còn khoảng 4 bát nước là được. Gạn lấy nước uống.
Người bệnh tiểu đường cần kiên trì uống liên tục trong ít nhất 1 tháng. Trong quá trình sử dụng bài thuốc từ cỏ chân vịt, người bệnh nên thường xuyên kiểm tra chỉ số đường huyết để thấy được hiệu quả của loài cây trị tiểu đường này. Với những người mắc bệnh tiểu đường ở mức độ nhẹ, tác dụng kiểm soát đường huyết của bài thuốc này lại càng rõ rệt.
5.2. Bài thuốc trị thủy đậu
Dân gian thường sử dụng lá chân vịt chữa thủy đậu. Bài thuốc này giúp đẩy lùi nhanh chóng bệnh thủy đậu mà không để lại sẹo. Các bước tiến hành như sau:
Chuẩn bị: 30g cỏ chân vịt đã phơi khô và 400ml nước lọc
Thực hiện: Cho dược liệu cùng nước lọc đã chuẩn bị vào ấm, sắc cho đến khi còn khoảng 100ml thuốc thì gạn lấy nước cho người bệnh uống. Sau đó tiếp tục lấy 30g cây chân vịt đem đốt thành than và tán nhỏ thành bột, trộn đều với nước, chấm lên những nốt thủy đậu.
Khi thực hiện bài thuốc dùng cỏ chân vịt chữa thủy đậu, người bệnh cần phải cân đối giữa việc uống trong và bôi ngoài. Kiên trì như vậy chỉ sau 1 tuần là các nốt thủy đậu sẽ lặn đi mà không sợ để lại sẹo ở trên da.
5.3. Bài thuốc trị ngứa da, ghẻ lở
Ngứa da hay ghẻ lở luôn gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh. Lá chân vịt là một dược liệu chữa trị hiệu quả tình trạng này và đã được nhiều người áp dụng. Để dùng cỏ chân vịt trị ngứa da, ghẻ lở, các bước tiến hành như sau:
Chuẩn bị: Lá cỏ chân vịt đã qua sơ chế và sấy khô hoặc phơi khô
Thực hiện: Đem lá cây khô tán thành bột mịn, hòa bột dược liệu cùng ít nước ấm rồi thoa hỗn hợp này lên những vị trí da bị ngứa hay ghẻ lở.
Để đạt được hiệu quả, cần kiên trì bôi liên tục 2 -3 lần mỗi ngày cho tới khi hết hẳn các triệu chứng. Người bệnh cũng cần tránh chà xát quá nhiều để tránh làm tổn thương thêm.
5.4. Bài thuốc trị đau nửa đầu
Cỏ chân vịt có khả năng chữa chứng đau đầu và đau nửa đầu hiệu quả. Để sử dụng bài thuốc này, bạn cần làm theo các bước sau đây:
Chuẩn bị: Cỏ chân vịt tưới
Cách làm: Dược liệu sau khi rửa sạch thì đem đi giã rồi gạn lấy nước cốt
Cách dùng: Mỗi ngày uống 1 lần khoảng từ 10 đến 15ml nước lá cỏ chân vịt. Thực hiện đều đặn trong khoảng 15 ngày thì bệnh sẽ đỡ dần.
5.5. Bài thuốc chữa chứng rối loạn tiêu hóa
Trong thành phần của cây chân vịt có chứa nhiều dược chất có lợi cho hệ tiêu hóa, giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa. Bài thuốc dùng cỏ chân vịt chữa rối loạn tiêu hóa được tiến hành như sau:
Chuẩn bị: Bột cây cỏ chân vịt
Cách làm: Đong 1/4 muỗng cà phê bột dược liệu, đem hòa tan cùng nước ấm rồi cho người bệnh uống
Cách dùng: Uống 3 lần mỗi ngày, uống trước khi ăn. Kiên trì sử dụng sau một thời gian tình trạng rối loạn tiêu hóa sẽ cải thiện đáng kể.
6. Những lưu ý khi sử dụng cỏ chân vịt để điều trị tiểu đường
Bài thuốc trị tiểu đường từ cỏ chân vịt kết hợp cùng quả cau ngày càng được nhiều người sử dụng. Tuy nhiên, cỏ chân vịt chỉ có tác dụng hỗ trợ nên trong quá trình điều trị bệnh cần kết hợp bài thuốc này với thuốc điều trị tiểu đường theo chỉ định của bác sĩ.
Uống thuốc đúng liều lượng và đúng cách để đạt được hiệu quả điều trị và tránh được các tác dụng không mong muốn do quá liều
Theo dõi đường huyết thường xuyên để có hướng điều chỉnh kịp thời
7. Kết hợp cỏ chân vịt với chế độ ăn uống và luyện tập để trị tiểu đường
Bên cạnh việc sử dụng bài thuốc cỏ chân vịt, một chế độ ăn uống và luyện tập khoa học cũng rất quan trọng để việc điều trị bệnh tiểu đường có hiệu quả. Dưới đây là một số lưu ý cho bạn trong xây dựng chế độ ăn uống và tập luyện cho người bệnh tiểu đường.
7.1. Chế độ ăn uống
Tuyệt đối không bỏ bữa ăn sáng
Ăn nhiều bữa một ngày
Hạn chế thức ăn có nhiều đường
Tăng cường bổ sung chất xơ, protein nạc
Lựa chọn trái cây hoặc các loại quả hạch cho các bữa phụ
7.2. Chế độ luyện tập
Kiểm tra đường huyết trước và sau mỗi buổi tập. Cần đảm bảo chỉ số đường huyết luôn dưới 250mg/dL trước khi bắt đầu luyện tập
Luôn mang theo bên mình những thứ như nước đường, kẹo để luôn sẵn sàng nếu xảy ra tình trạng hạ đường huyết đột ngột khi luyện tập
Uống đủ nước trước, trong và sau luyện tập để tránh xảy ra tình trạng mất nước
Sử dụng dây thìa canh hỗ trợ điều trị tiểu đường - thảo dược thiên nhiên lành tính hàng đầu hiện nay
Trên đây là những thông tin thú vị về cỏ chân vịt cũng như tác dụng và các bài thuốc điều trị tiểu đường và một số bệnh lý khác từ cây cỏ này. Hãy áp dụng ngay những bài thuốc dân gian này để quá trình điều trị bệnh thu được kết quả tốt và nâng cao sức khỏe của bản thân.
