28/11/2022
Xôi là một món ăn truyền thống rất phổ biến tại Việt Nam được làm từ gạo nếp. Vậy tiểu đường ăn xôi được không và nếu muốn thì người bệnh tiểu đường nên ăn xôi như thế nào để đảm bảo an toàn cho sức khỏe? Bài viết ngay sau đây của Dược Kiên Minh sẽ giúp bạn đọc giải đáp toàn bộ những thắc mắc trên.
1. Mối liên hệ giữa gạo nếp với bệnh tiểu đường
Xôi là món ăn làm từ gạo nếp - một loại thực phẩm giàu tinh bột với chỉ số đường huyết GI cao. Trong khi đó, thực phẩm có chỉ số đường huyết GI càng cao thì càng khiến đường huyết sau ăn tăng lên càng nhiều.
Dưới đây chính là chỉ số đường huyết GI của một vài loại gạo nếp thông dụng hiện nay:
Gạo nếp cẩm: Chỉ số đường huyết thấp
Gạo nếp ngỗng: Chỉ số đường huyết ở mức trung bình, cao hơn gạo nếp cẩm
Gạo nếp cái hoa vàng: Chỉ số đường huyết cao, vượt quá ngưỡng an toàn cho người tiểu đường (GI<73)
Như vậy, có thể thấy đa số các loại gạo nếp đều có chỉ số đường huyết tương đối cao. Ăn xôi có thể khiến đường huyết trong máu sau ăn tăng lên đột ngột, từ đó ảnh hưởng tới hiệu quả điều trị bệnh đồng thời làm tăng nguy cơ xuất hiện nhiều biến chứng do tiểu đường về lâu dài. Do đó, để giữ đường huyết ổn định và ngăn ngừa hiệu quả các biến chứng nguy hiểm mà bệnh tiểu đường gây ra, người bệnh cần cân nhắc kỹ khi sử dụng gạo nếp nói chung và xôi nói riêng đồng thời kiểm soát chế độ ăn hàng ngày của mình một cách chặt chẽ.
2. Tiểu đường ăn xôi được không?
Tiểu đường ăn xôi được không hay tiểu đường ăn xôi nếp được không là những câu hỏi thường gặp mà người bệnh tiểu đường đặt ra khi muốn thưởng thức món ăn truyền thống này. Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, người bệnh tiểu đường không cần kiêng tuyệt đối bất kỳ loại thực phẩm này. Điều này đồng nghĩa với việc người bệnh tiểu đường có thể ăn xôi được. Tuy nhiên, như đã trình bày ở phần trên của bài viết, gạo nếp - nguyên liệu làm nên món xôi thơm ngon lại có chỉ số đường huyết cao nên có thể khiến đường huyết tăng cao sau ăn, gây nguy hiểm cho người bệnh. Do đó, người bệnh tiểu đường cần hạn chế sử dụng loại thực phẩm này và khi muốn ăn thì trong mỗi bữa chỉ nên ăn với một lượng nhỏ và nên ăn kèm cùng các loại rau xanh hoặc salad trộn để có thể làm giảm lượng đường được hấp thu qua đường tiêu hóa. Đến đây, chắc hẳn các bạn đã tự trả lời được câu hỏi “Tiểu đường ăn xôi được không?” rồi đúng không?
3. Trường hợp nào bị tiểu đường không nên ăn xôi?
Như vậy, người mắc bệnh đái tháo đường vẫn có thể ăn xôi với một lượng vừa phải theo khuyến cáo. Tuy nhiên, một số trường hợp người mắc tiểu đường có kèm theo một trong các bệnh dưới đây cần phải kiêng xôi nếp hoàn toàn:
Thừa cân, béo phì: Xôi nếp vừa giàu tinh bột vừa chứa lượng calo rất cao. Chính vì vậy, người bệnh tiểu đường kèm theo thừa cân béo phì và muốn kiểm soát cân nặng để hạn chế tình trạng kháng Insulin thì tuyệt đối không nên ăn xôi nếp.
Bị vết thương hở: Bệnh nhân đái tháo đường đang có vết thương hở nếu ăn xôi nếp sẽ dễ khiến vết thương bị sưng và mưng mủ. Bên cạnh đó, ăn xôi nếp còn làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và khiến vết thương lâu lành hơn.
Bị nóng trong, nổi mề đay, mụn nhọt: Theo y học cổ truyền, xôi là loại thực phẩm có tính ấm nên có thể khiến tình trạng nóng trong, nổi mề đay, mụn nhọt của người bệnh trở nên nặng nề hơn.
Ăn không tiêu, đau dạ dày: Amylopectin phân nhánh - một hợp chất khó tiêu hóa là dạng tinh bột chính trong thành phần của xôi nếp. Do đó, ăn xôi sẽ gây tình trạng khó tiêu đồng thời cũng kích thích dạ dày tăng co bóp, tăng tiết Acid từ đó có thể khiến tình trạng đau dạ dày của bệnh nhân trở nên nghiêm trọng hơn..
4. Tiểu đường thai kỳ có nên ăn xôi không?
Sau “Tiểu đường ăn xôi được không?” thì đây có lẽ là câu hỏi tiếp theo được nhiều người quan tâm. Các chuyên gia cho biết, mẹ bầu đang mắc tiểu đường thai kỳ vẫn có thể ăn xôi nếp nhưng chỉ nên ăn một lượng nhỏ. Xôi có tính ấm lại rất giàu dinh dưỡng nên giúp bổ sung năng lượng cho các mẹ bầu đồng thời làm giảm các triệu chứng trong giai đoạn thai nghén như lợm giọng hay buồn nôn trong 3 tháng đầu.
5. Người bệnh tiểu đường cần lưu ý những gì khi muốn ăn xôi?
Có thể thấy, người bệnh tiểu đường mặc dù có thể ăn xôi nhưng cần ăn một cách hết sức cẩn trọng để không bị ảnh hưởng tới đường huyết và gặp các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những điều người bệnh tiểu đường cần chú ý để có thể ăn xôi đúng cách và an toàn:
5.1. Liều lượng
Theo khuyến cáo từ các chuyên gia, người mắc bệnh đái tháo đường chỉ nên bổ sung từ 45 - 60g carbohydrate trong mỗi bữa ăn. Điều này đồng nghĩa với việc người bệnh chỉ nên ăn tối đa 200g gạo nếp trong mỗi bữa. Các chuyên gia cũng khuyến khích người bệnh không ăn quá 2 bữa xôi trong một tuần và khi ăn thì nên ăn kèm với các loại thực phẩm giúp giảm hấp thu tinh bột khác như trái cây, rau xanh hay sữa.
Người bệnh có thể áp dụng phương pháp “đĩa thức ăn” để có thể cân đối khẩu phần ăn một cách hợp lý. Đầu tiên, bạn hãy chọn đĩa với đường kính khoảng 20cm sau đó đặt thức ăn lên đĩa theo tỷ lệ như sau:
1/4 đĩa dùng để đựng thực phẩm thuộc nhóm tinh bột, ví dụ như: Xôi, cơm, bánh mì, bún, miến,...
1/2 đĩa để đựng các loại rau củ
1/4 đĩa còn lại để đựng các thực phẩm thuộc nhóm đạm, ví dụ như: trứng, thịt, cá, các loại hải sản,...
Kế bên đĩa thức ăn này, bạn có thể đặt thêm 1 phần ăn tráng miệng với các loại trái cây tốt cho người tiểu đường, chẳng hạn như: nửa quả cam, ổi, táo, 1 quả quýt, 1 quả chuối nhỏ hoặc khoảng 4 - 5 quả nho.
5.2. Thời điểm
Theo khuyến cáo của các chuyên gia, người tiểu đường nên hạn chế ăn xôi nếp vào buổi sáng. Sở dĩ như vậy là bởi sau một giấc ngủ dài, cơ thể không được bổ sung thức ăn nên ăn xôi vào đúng thời điểm này khiến người bệnh dễ bị tăng đường huyết đột ngột.
Thay vào đó, người bệnh nên ăn xôi vào bữa trưa hoặc ăn khi đang bị tụt huyết áp để đảm bảo nồng độ đường trong máu luôn được duy trì ở mức ổn định.
5.3. Kiểm tra đường huyết sau ăn
Người bệnh nên kiểm tra đường huyết sau khi ăn xôi 2 giờ để đảm bảo kiểm soát lượng đường trong máu đồng thời làm căn cứ để điều chỉnh lượng xôi nên ăn trong những lần tiếp theo. Chỉ số đường huyết sau ăn 2 giờ được xem là nằm trong mức an toàn khi:
Ở người bệnh đái tháo đường đang duy trì thuốc: <7,8mmol/l
Ở người bệnh đái tháo đường phụ thuộc Insulin: <10mmol/l
5.4. Một số lưu ý quan trọng khác
Nên ăn xôi chứa ít dầu mỡ và tuyệt đối không ăn xôi có chứa mỡ động vật như mỡ lợn hoặc mỡ gà. Sở dĩ như vậy là bởi các loại mỡ này có hàm lượng cholesterol rất cao nên dễ gây tăng cân cũng như làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng tim mạch trên người bệnh tiểu đường.
Nên ăn xôi kèm các loại rau củ trong bữa ăn nhằm làm giảm khả năng hấp thu đường đồng thời đảm bảo cân bằng dinh dưỡng, giảm đáng kể các triệu chứng đầy bụng, khó tiêu hay táo bón. Các loại rau củ được khuyến khích sử dụng cho người tiểu đường bao gồm: cải xanh, dưa chuột, rau mùi, dâu tây, cam, quýt,...
Không nên ăn xôi nếp được bọc trong giấy báo. Giấy báo chứa rất nhiều chất độc hại như mực in (chì), hóa chất tẩy trắng,... và có khả năng bị nhiễm các loại vi khuẩn, khi ăn có thể gây đau bụng và tiêu chảy.
6. Gợi ý bữa sáng lành mạnh cho người tiểu đường thay vì ăn xôi
Bữa sáng có tầm quan trọng không nhỏ trong chế độ dinh dưỡng của người tiểu đường, góp phần kiểm soát tình trạng bệnh và làm giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng. Trong khi đó, ăn xôi vào bữa sáng lại dễ khiến đường huyết tăng cao. Chính vì vậy, thay vì ăn xôi, hãy cùng chúng tôi tham khảo một số thực phẩm thích hợp cho người tiểu đường ăn sáng sau đây:
Trái cây ít ngọt và giàu chất xơ: Một số loại trái cây có hàm lượng đường thấp và dồi dào chất xơ như kiwi, lê, nho, táo,... được các chuyên gia khuyến khích sử dụng làm món tráng miệng cho người tiểu đường trong bữa sáng.
Rau: Các loại rau xanh không chỉ bổ sung cho cơ thể một lượng lớn các vitamin và khoáng chất mà còn là một nguồn chất xơ dồi dào, giúp giảm tình trạng táo bón đồng thời hỗ trợ kiểm soát cân nặng ở người bệnh tiểu đường. Các loại rau giàu chất xơ tốt cho người bệnh tiểu đường bao gồm: Súp lơ, cải ngọt, cải xanh,...
Ngũ cốc nguyên hạt: Các loại ngũ cốc nguyên hạt như lúa mì, gạo lứt, yến mạch hay hạnh nhân có chỉ số đường huyết thấp nên rất an toàn với người bệnh tiểu đường. Bên cạnh đó, chúng còn rất giàu protein và chất xơ. Chính vì vậy, đây chính là nguồn cung cấp năng lượng tuyệt vời cho người bệnh tiểu đường trong bữa sáng.
Trứng: Trứng là một trong những thực phẩm được ưu tiên lựa chọn cho người tiểu đường ăn trong bữa sáng. Sở dĩ như vậy là bởi trong thành phần của trứng rất giàu các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể như các loại vitamin, khoáng chất, protein,... Bên cạnh đó, ăn trứng cũng ảnh hưởng rất ít tới hàm lượng đường trong máu nên người bệnh có thể yên tâm khi sử dụng thực phẩm này.
Sữa hộp và sữa bột: Các loại sữa ít đường và không đường chính là một lựa chọn tốt trong bữa sáng của người đái tháo đường do có hàm lượng protein cao, giàu khoáng chất lại ít ảnh hưởng đến nồng độ đường trong máu.
Qua bài viết này, chắc hẳn các bạn đã tự trả lời được câu hỏi “Tiểu đường ăn xôi được không?” và biết cách ăn xôi sao cho an toàn rồi đúng không? Xôi là món ăn ngon lại phổ biến tại Việt Nam, nhưng hãy ăn xôi đúng cách để không ảnh hưởng đến đường huyết của mình nhé.
