24/02/2023
Cây tầm gửi là loài cây sống bám vào các cây chủ khác. Nhưng không vì thế mà nó trở nên vô nghĩa mà người lại, loài cây này có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc điều trị nhiều bệnh lý. Vậy cây tầm gửi có tác dụng gì? Có những bài thuốc trị bệnh nào từ dược liệu này? Hãy cùng chúng tôi đọc bài viết dưới đây để giải đáp ngay những thắc mắc về cây tầm gửi nhé.
1. Tìm hiểu chung về cây tầm gửi
1.1. Cây tầm gửi là cây gì?
Dù là loài cây khá quen thuộc với nhiều người, nhưng không phải ai cũng hiểu biết đầy đủ về tầm gửi. Dưới đây là một số thông tin cơ bản của dược liệu này:
Danh pháp khoa học: Loranthaceae
Tên tiếng Anh: Mistletoe
Tên tiếng Hy Lạp: Phoradendron
Tên gọi khác: Mộc vệ Trung Quốc, cây Chùm gửi,...
1.2. Có những loại cây tầm gửi nào?
Hiện nay, các nhà nghiên cứu đã tìm ra được rất nhiều loại tầm gửi. Tuy nhiên, chỉ một phần trong số đó mang đến công dụng chữa bệnh và được sử dụng như một loại dược liệu trong Đông y. Có thể kể đến một số loại tầm gửi nổi bật như:
Tầm gửi cây mít
Tầm gửi cây dâu
Tầm gửi cây bưởi
Tầm gửi cây gạo
Tầm gửi cây hồng
Tầm gửi cây chanh
Tầm gửi cây na
1.3. Mô tả dược liệu
Có nhiều loại tầm gửi khác nhau, tuy nhiên, chúng đều mang một số đặc điểm chung sau đây:
Tầm gửi là loài cây sống ký sinh trên cây khác, có thể là cây bưởi, cây mít, cây gạo, cây khế,... Tùy thuộc vào mỗi cây chủ khác nhau mà cây sẽ mang các đặc điểm cũng như dược tính khác nhau.
Cây tầm gửi thuộc dạng rễ gì hay cây tầm gửi có rễ gì là những câu hỏi mà nhiều người quan tâm đến dược liệu này đặt ra. Thực tế, đây là loại thực vật thân leo và có phần rễ bám sâu vào cây chủ để có thể hút các chất dinh dưỡng. Cành cây trơn, giòn và có nhiều đốt.
Lá tầm gửi mọc đối xứng hoặc thành từng cụm có khoảng vài ba lá một chỗ. Lá cây trơn bóng, có hình bầu dục hoặc hình lưỡi má rất dễ nhận biết.
Hoa tầm gửi có thể là hoa đơn tính hoặc lưỡng tính tùy theo từng loại. Đa số hoa mọc ở phần kẽ lá, thành từng chùm, bông hoặc tán. Hoa có nhiều lá bắc nhỏ, nhìn gần giống đài hoa. Phần tràng hoa có thể tách riêng ra hoặc tiêu biến
Hạt tầm gửi có một chất lỏng dính ở phía bên ngoài. Đây cũng chính là một đặc điểm tự nhiên giúp cây có thể bám lên cây chủ.
1.4. Phân bố
Tầm gửi phân bố tập trung ở một số quốc gia khu vực châu Á như Malaysia, Indonesia, Lào, Campuchia, Trung Quốc và cả Việt Nam.
Tại nước ta, bạn có thể dễ dàng bắt gặp dược liệu này trong các khu rừng và mọc bám lên cây gỗ ở các tỉnh như Thừa Thiên - Huế, Khánh Hòa, Quảng Nam, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Tây, Gia Lai, Lâm Đồng,... Hiện nay, do nhu cầu sử dụng ngày càng cao của người tiêu dùng mà rất nhiều trung tâm dược liệu đã nuôi trồng thành công các loại tầm gửi khác nhau.
1.5. Bộ phận sử dụng, thu hái, sơ chế và bảo quản
Bộ phận sử dụng: Hầu hết các bộ phận của cây tầm gửi đều có thể sử dụng làm thuốc.
Thu hái: Cây tầm gửi sống nhờ và hút chất dinh dưỡng từ cây chủ nên phát triển mạnh mẽ và không bị rụng lá trong mùa đông. Do đó, ta hoàn toàn có thể thu hái dược liệu này quanh năm. Tuy nhiên, thời điểm tốt nhất để thu hoạch nó được cho là mùa hè bởi đây là thời điểm cây phát triển mạnh nhất và có dược tính cao nhất. Cũng theo kinh nghiệm dân gian, khi thu hái, nên lựa chọn những cây có lá to, xanh, dày và không bị mục nát làm thuốc. Những loại có lá mỏng, nhỏ và vàng thì dược tính thường kém hơn.
Sơ chế: Thông thường, cây thuốc sau khi thu hái về sẽ được sơ chế sạch sẽ sau đó cắt nhỏ rồi mang đi phơi hoặc sấy cho khô để dùng dần.
Bảo quản: Cần bảo quản dược liệu trong túi bóng kín và đặt ở nơi khô ráo, thoáng mát nhằm tránh mối mọt. Khi cần sử dụng trong thời gian dài, cần thỉnh thoảng đem dược liệu đi phơi lại để tránh hư hại và giữ được nguyên vẹn hiệu quả của cây thuốc.
1.6. Tính vị, quy kinh
Dược liệu này có vị ngọt, đắng nhẹ, tính bình; quy vào các kinh Can và Thận.
2. Cây tầm gửi có tác dụng gì?
Mỗi loại tầm gửi lại có thành phần hóa học và công dụng khác nhau. Cùng đọc ngay phần tiếp theo của bài viết để biết tác dụng cụ thể của từng loại tầm gửi khác nhau nhé.
Cây tầm gửi dâu: loại dược liệu này còn được gọi là tang ký sinh, có tác dụng hỗ trợ điều trị huyết áp cao, bổ can thận, mạnh gân cốt, an thai, khử phong thấp, lợi quan tiết, cải thiện và nâng cao sức khỏe.
Cây tầm gửi bưởi: hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp như gout, thoái hóa khớp, khô khớp, viêm khớp,... Không chỉ vậy, loại dược liệu này còn giúp cải thiện đáng kể các triệu chứng của đường tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng và khó tiêu.
Cây tầm gửi mít: tác dụng của cây tầm gửi loại này là giúp làm mát gan, bổ thận, trị sốt rét, lợi sữa, chống tiêu chảy,... Đặc biệt, khi sử dụng kết hợp tầm gửi cây mít cùng chè dây, bồ công anh và khôi nhung sẽ tạo thành bài thuốc giúp điều trị bệnh viêm loét dạ dày hiệu quả.
Cây tầm gửi hồng: dược liệu này được đánh giá rất cao trong việc điều trị các bệnh đường hô hấp như ho khan, ho có đờm hay ho gió. Bên cạnh đó, khi kết hợp tầm gửi cây hồng cùng trần bì, bạch bì và xạ can sẽ tạo thành bài thuốc điều trị tai - mũi - họng hiệu quả.
Cây tầm gửi gạo: Tác dụng của cây tầm gửi này là hỗ trợ điều trị các bệnh lý đường tiết niệu như viêm cầu thận, sỏi thận, sỏi bàng quang, tiểu đục, tiểu buốt,... Bên cạnh đó, cây còn có tác dụng chống viêm rất tốt nên được sử dụng để điều trị bệnh lý về da.
3. Một số bài thuốc từ cây tầm gửi
Với nhiều công dụng tuyệt vời như trên, người ta sử dụng cây tầm gửi trị bệnh gì? Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu này hiện đang được nhiều người áp dụng và mang đến hiệu quả rất tốt.
3.1. Bài thuốc từ cây tầm gửi dâu
Với tính ôn, vị đắng, tầm gửi cây dâu hay tang ký sinh thường được sử dụng trong các bài thuốc điều trị tình trạng đau nhức xương khớp, hay bị đau mỏi gân, gan thận yếu. Nó thường được phối hợp cùng một số dược liệu khác để tăng hiệu quả điều trị. Một số bài thuốc từ tầm gửi cây dâu như sau:
Bài thuốc trị gout và các bệnh xương khớp khác
Chuẩn bị: tang ký sinh khô, rượu trắng 40 độ
Cách thực hiện: Sao vàng dược liệu đã chuẩn bị sau đó cho vào ngâm cùng rượu trắng. Để khoảng 1 tháng là có thể lấy rượu ra xoa bóp lên những vị trí bị đau nhức. Kiên trì sử dụng sau một thời gian sẽ thấy các triệu chứng bệnh thuyên giảm dần.
Bài thuốc trị cao huyết áp
Chuẩn bị: 32g tang ký sinh, 12g hoàng cầm, 12g chi tử, 12g thiên ma, 16g ích mẫu, 12g đỗ trọng, 20g bạch linh, 16g ngưu tất, 20g hà thủ ô, 2g thảo quyết minh
Cách làm: Rửa sạch toàn bộ dược liệu sau đó đem sắc thuốc rồi chia thành 3 bữa chính và sử dụng hết trong ngày để có được hiệu quả tốt nhất. Bài thuốc mang đến hiệu quả cho những đối tượng bị huyết áp cao, thường xuyên hồi hộp và khó ngủ.
Bài thuốc trị đau thần kinh tọa và đau thần kinh ngoại biên
Chuẩn bị: 18g tang ký sinh, 2g nhục quế, 6g cam thảo, 12g phục linh, 3g tế tân, 12g đẳng sâm, 15g sinh địa, 9g đương quy, 9g đỗ trọng, 9g độc hoạt, 9g phòng phong, 9g tần cửu.
Cách thực hiện: Rửa sạch toàn bộ dược liệu trên, đem sắc thuốc hàng ngày và chia làm 3 lần uống. Nên sử dụng trước bữa ăn để có được hiệu quả cao nhất.
3.2. Bài thuốc từ tầm gửi cây gạo
Tầm gửi gạo chữa bệnh gì? Tầm gửi cây gạo có tác dụng gì? Theo Đông y, sử dụng cây thuốc này rất tốt cho người thường xuyên đau gân cốt hoặc những trường hợp gặp vấn đề về đường tiết niệu như sỏi bàng quang hoặc sỏi thận. Các bài thuốc từ loại dược liệu này còn có khả năng giải nhiệt, tiêu độc đồng thời giúp tăng cường chức năng gan. Một số bài thuốc Đông y được áp dụng rộng rãi từ loại tầm gửi này như sau:
Bài thuốc điều trị sỏi thận, sỏi bàng quang
Chuẩn bị: 15g tầm gửi gạo, 10g thổ phục linh, 10g rễ cỏ tranh, 10g mã đề, 10g kim tiền thảo.
Cách thực hiện: Rửa sạch toàn bộ dược liệu trên, đem sắc cùng 1,5 - 2 lít nước. Đun lửa nhỏ trong khoảng 20 phút để các dưỡng chất trong thuốc ngấm vào nước. Sử dụng đều đặn hàng ngày sẽ giúp đào thải độc tố trong đó có lượng Canxi dư thừa ra khỏi cơ thể. Nhờ vậy mà sẽ giúp làm giảm đáng kể kích thước của sỏi thận hay sỏi bàng quang.
Bài thuốc giúp giải độc, mát gan
Chuẩn bị: 20 - 30g tầm gửi cây gạo đã được phơi khô hoặc sao vàng.
Cách thực hiện: Sắc thuốc cùng với 400ml nước, đun với lửa thật nhỏ trong vòng 15 - 20 phút thì tắt bếp. Sử dụng thuốc trong ngày và nên sử dụng khi còn nóng để đảm bảo dược tính của thuốc.
Bài thuốc từ tầm gửi chanh
Sử dụng kết hợp tầm gửi cây chanh với những thảo dược khác mang đến tác dụng rất tốt trong việc điều trị các bệnh đường hô hấp như ho gió, ho khan hay ho có đờm.
Chuẩn bị: Tầm gửi cây chanh, có thể gia thêm trần bì, mạch môn,...
Cách thực hiện: Rửa sạch toàn bộ dược liệu trên, đem sắc thành thuốc uống và sử dụng trong ngày. Kiên trì sử dụng đều đặn hàng ngày tới khi các triệu chứng thuyên giảm. Cũng có thể đun và cô thuốc lại thành siro để tiện lợi hơn cho trẻ em sử dụng.
Hy vọng qua bài viết trên đây đã giúp bạn có những thông tin hữu ích về cây tầm gửi - một dược liệu có nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe. Hãy sử dụng dược liệu này đúng cách để vừa đảm bảo an toàn vừa giúp cải thiện tình trạng bệnh một cách nhanh chóng nhất nhé.
