16/11/2021
Cây thổ phục linh được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian chữa bệnh xương khớp, gout, bệnh ngoài da,...mang lại nhiều tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe con người. Vậy cây thổ phục linh là cây gì? Tác dụng của cây thổ phục linh là gì? Chúng ta cùng nhau tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.
Những điều thú vị về cây thổ phục linh
Cây thổ phục linh có tên khoa học là Smilax glabra Roxb., Smilacaceae, thuộc họ Kim Cang. Ngoài ra, nó còn được gọi với tên khác như cây khúc khắc, dây khum, cây kim cang, hồng thổ linh, sơn kỳ lương, sơn trư phấn, linh phạn đoàn, tơ phớt (theo dân tộc Kho) và mọi hoi đòi (theo dân tộc Dao).
Cây thổ phục linh là gì?
- Cây thổ phục linh thuộc cây thân leo mềm hoặc bò trên mặt đất và nó là loài thực vật sống lâu năm. Thây cây có nhiều tua cuốn, có thể dài đến 10 mét và các nhánh không gai.
- Phần rễ cây thổ phục linh có hình trụ dẹt, rễ cứng cáp và kích thước không đều. Ở phần bên ngoài thân thì lồi lõm gồm rễ, có màu nâu vàng và chồi con mọc ra. Ở vỏ rễ cây còn có các vân nứt không đều và vẩy nến sót lại.
- Ở lá cây thổ phục linh dài khoảng 5 - 10 cm, mọc so le, có màu xanh và có 3 gân chính. Còn ở phiến lá thì đầu nhọn, có hình bầu dục thuôn và do hai lá kèm biến đổi thì kèm theo tua cuốn. Phần trên của lá bóng và màu đậm hơn so với mặt dưới.
- Hoa thổ phục linh gồm 20 - 30 hoa nhỏ, ở dạng tán nhỏ hoặc cụm và có màu chấm đỏ hay màu hồng. Hoa cái và hoa đực đều mọc ở phần kẽ lá nối với thân bởi các cuống hoa dài. Còn bầu hoa thì có hình cầu, bao phấn thuôn và nhị không cuống.
- Quả thổ phục linh có kích thước khoảng 8 - 10mm, tròn và nhỏ. Chúng mọc thành chùm, khi còn non thì nó có màu xanh rồi chuyển sang màu tím, đỏ còn lúc chín hẳn sẽ có màu đen. Mỗi quả có hình trứng và 2 - 4 hạt.
- Hoa của cây thổ phục linh thường nở vào giữa năm, vào khoảng tháng 5 - 6 và ra quả vào mùa tháng 7 - 10 hằng năm.
Bộ phận dùng cây thổ phục linh
Bộ phận dùng làm thuốc ở cây thổ phục linh thường là thân rễ, một số gọi là củ khúc khắc hoặc củ thổ phục linh
Cây thổ phục linh mọc ở đâu?
- Ở một số tài liệu ghi rằng cây thổ phục linh được phân bố chủ yếu ở các khu vực có khí hậu cận nhiệt đới và nhiệt đới như ở các khu vực Châu Á, đặc biệt khu vực Đông Nam Á như Trung Quốc, Philippin, Ấn Độ, Đài Loan, Thái LAn, Myanmar, Lào, ...
- Còn tại Việt NAm, cây thổ phục linh được phân bố tại các đồi núi, nương rẫy, rừng thưa và thung lũng thuộc cả 3 miền như Lạng Sơn, Nghệ An, Ninh Bình, Khánh Hòa và Lâm Đồng,...
Thu hái, sơ chế và bảo quản
Phần rễ của thổ phục linh có thể được thu hoạch quanh năm nhưng để thu được dược liệu có dược tính tốt nhất thì ta nên thu vào mùa hè và thu.
Sau khi thu hoạch thì phần củ đem đi rửa sạch, loại bỏ rễ con và tạp chất. Tiếp đó, phần củ được chế biến theo cách như sau:
Ta đem đem phơi hoặc sấy khô nguyên củ.
Tiếp đó, ta ngâm nóng củ trong vài phút rồi thái lát và phơi khô.
Cuối cùng, ta ủ củ trong 3 ngày rồi ta thái lát mỏng, sau đó đem phơi ngoài nắng to hoặc sấy thật cho khô.
Vị thuốc thổ phục linh có thể dai, có màu nâu đỏ nhạt và khó bẻ gãy. Bên cạnh đó, nó có chứa nhiều các bó mạch điểm hay điểm sáng nhỏ.
Sau khi được chế biến xong, ta bảo quản trong hũ, đậy kín hoặc cho vào túi nilon và để nơi khô ráo thoáng mát, nhờ đó sẽ bảo quản được lâu và không bị ẩm mốc.
Thành phần hóa học của thổ phục linh
Theo các nghiên cứu cho biết rằng thổ phục linh có rất nhiều thành phần hóa học khá đa dạng và phong phú cùng với nhiều hợp chất mang giá trị cao như:
Trong lá và ngọn non có chứa nước, xơ, protein, glucid, caroten, tro và vitamin C
Trong thân rễ có chứa tinh bột, stigmasterol, sitosterol, tigogenin, smilax saponin, tanin, chất nhựa, β-sitosterol,và tinh dầu.
Thổ phục linh có những tác dụng gì?
Thổ phục linh có rất nhiều thành phần mang lại giá trị dinh dưỡng cao và đem lại các tác dụng tuyệt vời trong y học cổ truyền và y học hiện đại.
Tác dụng của thổ phục linh theo Đông y
Theo Đông y, vị thuốc thổ phục linh có vị nhạt, ngọt, tính bình, hơi chát và quy vào các kinh Vị, Can. Nhờ đó mà nó có tác dụng chữa đau xương khớp, kiện tỳ vị, lợi tiểu, khử phong thấp, lợi gân cốt,..chủ trì trong các bệnh như mụn nhọt, mẩn ngứa, vẩy nến,...
Tác dụng của thổ phục linh theo y học hiện đại
Theo các tài liệu nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng cây thổ phục linh mang lại nhiều tác dụng như là:
Thổ phục linh giúp nâng cao hệ miễn dịch và chống viêm
Trong thổ phục linh có các hoạt chất hoạt chất có tác dụng kháng viêm rõ rệt đồng thời giúp làm tăng khả năng miễn dịch. Bên cạnh đó, trong thổ phục linh còn chứa hoạt chất astilbin đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các tế bào xâm nhập vào dịch khớp và các acid uric tích tụ dẫn đến tình trạng viêm trong bệnh gout.
Bên cạnh cây thổ phục linh, dây gắm cũng là một thảo dược điều trị bệnh gout và đau nhức xương khớp hiệu quả.
Xem thêm: Dây gắm chữa bệnh gout
Thổ phục linh hỗ trợ điều trị dị ứng
Trong thổ phục linh chứa các hoạt chất giúp điều trị dị ứng từ đó hỗ trợ làm giảm nhẹ cơn co giật,dị ứng và khó thở.
Thổ phục linh hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Theo nghiên cứu đã chỉ ra rằng tác dụng của hạ đường huyết đối với chuột trắng bằng cách tăng độ nhạy cảm của các thụ thể đối với insulin.
Thổ phục linh hỗ trợ giảm đau cơ và nhức xương khớp
Các nghiên cứu chỉ ra rằng nếu ta sử dụng các dịch chiết từ thổ phục linh, cà gai leo, ngưu tất và hy thiêm trong điều trị thấp khớp cho thấy hiệu quả rất tốt. Bên cạnh đó, hỗn hợp này có tác dụng rất tốt đối với chứng mỏi cơ, đau nhức,...
Các tác hại của cây thổ phục linh
Mỗi ngày, bạn nên sử dụng vị thuốc thổ phục linh từ 15 - 30 gam nhưng nếu như bạn sử dụng với liều lượng cao thì có thể gây kích thích dạ dày do chứa nhiều tanin. Bên cạnh đó, một số người bệnh có thể dị ứng với loại thảo dược này nên bạn cần lưu ý khi sử dụng thảo dược này. Vì thế, khi xảy ra bất kỳ dấu hiệu bất thường nào thì người bệnh cần thông báo với thầy thuốc để được điều trị kịp thời.
Các bài thuốc chữa bệnh từ cây thổ phục linh
Bài thuốc giúp chữa bệnh gout
Nhờ việc đào thải các acid uric ra bên ngoài cơ thể và giảm sưng viêm ở các khớp nên cây thổ phục linh có tác dụng chữa bệnh gout
Bài thuốc 1:
Nguyên liệu: Thổ phục linh, tỳ giải, cốt khí củ, ngưu tất và hạt mã tiền.
Cách thực hiện: Ta đun các nguyên liệu trên đến khi còn khoảng 1 bát nước thì tắt bếp. Mỗi ngày bạn nên sắc một thang rồi chia làm 3 lần uống.
Bài thuốc 2:
Nguyên liệu: Thổ phục linh, bồ công anh, sinh đại hoàng,kim tiền thảo, liễu thụ hoa, và tử hoa địa đinh, mỗi vị 30 gam cùng với 1 lít nước.
Cách thực hiện: Ta đem các nguyên liệu trên đun trong 30 phút sau đó sử dụng nước sắc để rửa phần khớp đau, bạn sẽ thấy rất hiệu quả.
Bài thuốc 3:
Nguyên liệu: Thổ phục linh, quế chi, xích thược, mộc thông, ý dĩ nhân, ô đầu chế, uy linh tiên, đương quy và tế tân.
Cách thực hiện: Trước hết, bạn nên sắc tế tân và ô đầu chế đến khi sôi rồi cho các dược liệu còn lại vào nấu cùng đến khi cạn còn khoảng 1 bát nước thì gạn uống. Tiếp đó, bạn thêm nước và tiến hành như trên rồi ta lặp lại các bước 2 lần nữa.
Bên cạnh cây thổ phục linh, dây gắm cũng là một thảo dược điều trị bệnh gout và đau nhức xương khớp hiệu quả.
Xem thêm: Dây gắm chữa bệnh gout
Bài thuốc chữa viêm khớp dạng thấp
Nguyên liệu: 20 gam thổ phục linh, 20 gam thạch cao, 20 gam ngạnh mễ, 16 gam tỳ giải,16 gam kê huyết đằng, 12 gam ý dĩ,12 gam hoàng bá, 12 gam đan sâm, 12 gam phòng phong, 12 gam bạch thược, 12 gam tri mẫu, 12 gam liên kiều, 8 gam xương truật và 6 gam cam thảo.
Cách thực hiện: Bạn sắc tất cả các nguyên liệu này rồi uống mỗi ngày để cải thiện tình trạng bệnh nhanh nhất.
Bài thuốc giảm đau nhức xương khớp và chữa phong thấp
Bài thuốc 1:
Nguyên liệu: 20 gam thổ phục linh, 16 gam cỏ mực, 16 gam hy thiêm và 12 gam ngải cứu, 12 gam thương nhĩ.
Cách thực hiện: Ta đem các dược liệu trên sắc với nước rồi chia nước sắc thành 2 - 3 lần dùng trong ngày.
Bài thuốc 2:
Nguyên liệu: 20 gam thổ phục linh, 12 gam ngưu tất, 12 gam lá lốt và 12 gam hy thiêm.
Cách thực hiện: Ta đem các dược liệu trên sắc với nước rồi sử dụng nước sắc mỗi ngày một thang.
Bài thuốc chữa đau nhức gân xương và tê thấp
Bài thuốc 1:
Nguyên liệu: 20 gam thổ phục linh, 10 gam ráng bay, 8 gam đương quy, 8 gam củ ráy rừng và 6 gam bạch chỉ.
Cách thực hiện: Ta đem các dược liệu trên sắc với nước rồi sử dụng nước sắc trong ngày, đem chia 2 - 3 lần để uống.
Bài thuốc 2:
Nguyên liệu: 50 gam thổ phục linh và 100 gam thịt lợn nạc.
Cách thực hiện: Ta gọt vỏ thổ phục linh, băm nhỏ thịt lợn và nấu thành canh, hạn chế nêm gia vị rồi nên sử dụng hai lần trong ngày.
Các bài thuốc chữa bệnh khác
Ngoài các bài thuốc chữa về bệnh xương khớp, vị thuốc này cũng được sử dụng trong một số bài thuốc khác như sau:
Chữa bệnh vảy nến: Ta đem sắc 40 gam thổ phục linh, 20 gam đương quy, 20 gam hà thủ ô, 16 gam khương hoạt, 16 gam sinh địa, 16 gam ké đầu ngựa, 12 gam uy linh tiên và 12 gam huyền sâm với nước vừa đủ đến khi cạn còn một nửa rồi tắt bếp. Bạn nhớ nên sử dụng nước sắc trong ngày.
Kích thích tiểu tiện: Bạn nên sử dụng 10 - 20 gam thổ phục linh khô sắc với nước và uống hàng ngày như trà.
Hỗ trợ trị mụn nhọt: Ta đem 15 gam thổ phục linh, 20 gam sinh địa, 15 gam ké đầu ngựa, 40 gam sài đất, 20 gam kim ngân và 15 gam cam thảo dây sắc với lượng nước vừa đủ đến khi cạn còn một nửa rồi tắt bếp và chia thành 2 lần uống trong ngày.
Chữa ho do viêm họng hoặc viêm amidan cấp: Ta đem sắc 12 gam thổ phục linh, 12 gam cam thảo dây, 12 gam mạch môn, 20 gam sài đất, 12 gam sinh địa và kim ngân hoa với nước rồi sử dụng nước sắc trong ngày.
Như vậy, bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích về cây thổ phục linh, đặc biệt là đối với người bệnh gout. Bạn hãy chia sẻ bài viết này đến với mọi người để chúng ta cùng nhau biết nhé.
