03/12/2023
Tinh bột kháng mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng vẫn còn nhiều người chưa biết hợp chất này là gì và việc sử dụng tinh bột kháng chữa viêm đại tràng có thực sự hiệu quả hay không. Chính vì vậy, hãy cùng Dược Kiên Minh đọc ngay bài viết dưới đây để được giải đáp chi tiết những thắc mắc này nhé.
1. Tìm hiểu chung về tinh bột kháng
1.1. Tinh bột kháng là gì?
Các loại lương thực được mọi người trên thế giới sử dụng phổ biến hiện nay như gạo, ngô, khoai tây, lúa mì,... đều chứa thành phần chủ yếu là tinh bột - một nhóm carbohydrate phức tạp. Sau khi vào tới đường tiêu hóa, carbohydrate trong các loại thực phẩm này sẽ nhanh chóng được cơ thể phân hủy thành đường và đưa vào sử dụng ngay như một nguồn năng lượng ngắn hạn. Tuy nhiên, nếu lạm dụng quá nhiều carbohydrate trong chế độ ăn sẽ dễ dẫn đến nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho sức khỏe, bao gồm kiểm soát đường huyết kém hay tăng cân. Nếu để tình trạng này kéo dài sẽ có thể dẫn đến các bệnh lý mạn tính, đặc biệt là bệnh lý đái tháo đường tuýp 2 và các bệnh về tim mạch.
Tinh bột kháng cũng là một loại carbohydrate nhưng lại không bị tiêu hóa trong dạ dày và ruột non. Nó sẽ di chuyển nguyên vẹn xuống ruột già sau đó lên men nhờ hệ vi khuẩn tại đây và trở thành nguồn năng lượng cung cấp cho những vi khuẩn có lợi cho đường tiêu hóa.
Bên cạnh đó, đặc tính kháng tiêu hóa của tinh bột kháng đồng nghĩa với việc chúng sẽ không bị phân hủy thành glucose, từ đó sẽ không khiến người dùng phải lo lắng về tình trạng tăng đường huyết đột ngột sau ăn. Tinh bột kháng còn được đánh giá là chất dinh dưỡng có lợi cho hệ tiêu hóa, phòng ngừa bệnh tật.
Loại tinh bột này không chỉ mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe mà còn chứa ít calo hơn so với các loại tinh bột thông thường. Thống kê cho thấy, mỗi gam bột kháng chỉ chứa khoảng 2.5 calo trong khi trong mỗi gam tinh bột thông thường chứa tới 4 calo. Do đó, nó được xem là một lựa chọn hợp lý cho những ai đang muốn duy trì cân nặng hay thậm chí là giảm cân.
1.2. Có mấy loại tinh bột kháng?
Hiện nay, người ta chia chất kháng tinh bột làm 5 loại, cụ thể như sau:
Loại 1: Tinh bột kháng loại 1 có mặt trong một số thực phẩm giàu tinh bột hoặc trong các loại hạt và ngũ cốc (ví dụ như các loại đậu: đậu hà lan, đậu lăng, đậu tương,... hoặc các loại ngũ cốc nguyên hạt). Loại tinh bột kháng này nằm trong thành tế bào dạng sợi nên các enzyme tiêu hóa không thể tiếp cận cũng như tiêu hóa chúng.
Loại 2: Đặc tính kháng tiêu hóa của tinh bột kháng loại 2 cơ được là vì cấu tạo của chính bản thân chúng khó bị phân hủy bởi các enzyme tiêu hóa. Có thể tìm thấy loại bột kháng này trong một số thực phẩm như chuối xanh, đặc biệt là chuối tiêu xanh hay khoai tây.
Loại 3: Loại này được tìm thấy trong những thực phẩm giàu tinh bột được nấu chín rồi để nguội. Quá trình làm lạnh sẽ biến đổi một số tinh bột ban đầu trong các loại thực phẩm thành tinh bột kháng. Có thể lấy ví dụ như khoai tây hay mì ống nấu chín và để nguội rồi cho vào món salad, bánh mì, bánh ngô, cơm sushi,...
Loại 4: Loại tinh bột kháng này được tạo ra trong quá trình chế biến của con người và thường có mặt trong các loại bánh mì hay bánh ngọt. Đây cũng là dạng tinh bột biến tính thành và hoàn toàn nhân tạo. Sau khi các thực phẩm giàu tinh bột được các nhà nghiên cứu và sản xuất biến đổi về mặt hóa học chúng mới xuất hiện đặc tính chống lại sự tiêu hóa. Sản phẩm thu được từ tinh bột kháng loại 4 thường là các chất phụ gia thực phẩm với nguồn gốc từ gạo, ngô và khoai tây.
Loại 5: Cũng là tinh bột kháng nhân tạo nhưng tinh bột kháng loại 5 là loại được liên kết với một nhóm chất béo, từ đó thay đổi cấu trúc và làm cho nó có được khả năng chống lại sự tiêu hóa tốt hơn hẳn. Đây là sản phẩm mới, được các nhà sản xuất tạo ra thông qua một quy trình bao gồm làm nóng sau đó làm lạnh một số loại thực phẩm giàu tinh bột cùng với chất béo cụ thể (ví dụ như sáp).
2. Tại sao lại sử dụng tinh bột kháng chữa viêm đại tràng?
Viêm đại tràng là một tình trạng bệnh lý có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, gây ra do niêm mạc đại tràng bị viêm. Người mắc bệnh viêm đại tràng thường có những biểu hiện như đau bụng kéo dài, đặc biệt là ở vị trí hai hố chậu và khung đại tràng trái, đi ngoài phân lỏng, cơ thể mệt mỏi, suy nhược,... Vậy tại sao sử dụng tinh bột kháng lại có thể khắc phục được tình trạng viêm đại tràng?
Lý do đầu tiên mà chúng ta không thể bỏ qua đó là khả năng tăng cường sức khỏe đường ruột của chất kháng tinh bột. Bột kháng tuy không bị phân hủy bởi các enzyme tiêu hóa nhưng lại được trải qua quá trình lên men tại ruột già bởi các vi khuẩn tại đây. Sản phẩm của quá trình lên men tinh bột kháng là nguồn dinh dưỡng tốt nhất để nuôi dưỡng hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột, từ đó tăng cường sức khỏe tổng thể của đường tiêu hóa. Sự gia tăng chủng vi khuẩn tốt này sẽ giúp giảm tình trạng viêm đại tràng và cả các triệu chứng khác của chứng rối loạn tiêu hóa như đau bụng hay táo bón.
Ngoài ra, tinh bột kháng còn giúp cho ruột kết khỏe mạnh do các lợi khuẩn trong ruột già có khả năng biến tinh bột kháng thành một số acid béo chuỗi ngắn, trong đó quan trọng nhất phải kể đến butyrate. Đây là nguồn năng lượng ưa thích cho các tế bào ruột kết, từ đó giúp các tế bào này khỏe mạnh hơn để chống lại các yếu tố gây viêm đại tràng.
Đến đây, bạn đã biết lý do tại sao nhiều người lại tin tưởng sử dụng tinh bột kháng chữa viêm đại tràng rồi đúng không?
3. Các tác dụng khác của tinh bột kháng
Người ta không chỉ sử dụng tinh bột kháng chữa viêm đại tràng mà còn ứng dụng trong phòng và điều trị nhiều bệnh lý khác nữa. Theo John Mathers, một giáo sư dinh dưỡng tại Đại học Newcastle, tinh bột kháng mặc dù không phải chất xơ nhưng lại hoạt động tương tự như chất xơ khi vào trong đường tiêu hóa của con người. Tinh bột kháng giúp phòng ngừa sự phát triển của các tế bào ung thư thông qua việc thay đổi quá trình chuyển hóa các acid mật. Khi lượng acid mật được tạo ra giảm đi thì nguy cơ các tế bào bị phá hủy ADN do acid mật cũng giảm đi, từ đó giảm nguy cơ hình thành các tế bào ung
Ngoài ra, tinh bột kháng còn có tác dụng kiểm soát đường huyết, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường tuýp 2; hỗ trợ giảm cân cũng như kiểm soát cân nặng; điều trị chứng đau dạ dày; bổ sung năng lượng và các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể;...
4. Gợi ý cách bổ sung tinh bột kháng chữa viêm đại tràng
Các thực phẩm chứa tinh bột kháng có mặt ở xung quanh chúng ta, có thể kể đến như:
Chuối xanh
Cơm và khoai tây nấu chín rồi để nguội
Ngũ cốc nguyên hạt như lúa mạch, yến mạch
Các loại đậu: đậu hà lan, đậu tương, đậu lăng,...
Một số cách để bạn làm giàu lượng tinh bột kháng trong các bữa ăn hàng ngày của mình như sau:
Nấu chín các loại đậu làm súp hoặc để nguội rồi thêm vào món salad.
Sử dụng yến mạch sống, để qua đêm bằng cách ngâm vào sữa hay sữa chua đều được. Yến mạch sau khi để qua đêm sẽ có lượng tinh bột kháng cao hơn so với khi nấu chín bột yến mạch.
Nấu chín các thực phẩm giàu tinh bột như gạo, đậu, mì ống, khoai tây sau đó để nguội hoặc thậm chí là cho vào tủ lạnh trước khi ăn. Việc hâm nóng lại những món ăn này sau khi đã để nguội chúng sẽ không ảnh hưởng tới tỷ lệ tinh bột kháng trong đó.
Các loại bột như bột chuối xanh, tinh bột khoai tây, bột sắn,... là những chất ngày càng được nhiều người sử dụng để thay thế bột mì do chúng vừa giữ được độ thơm ngon như bột mì nhưng lại vừa có hàm lượng tinh bột kháng cao, tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, người bị viêm đại tràng nếu muốn tận dụng được nguồn tinh bột kháng trong các sản phẩm này thì nên sử dụng ở dạng thô như pha nước uống, thêm vào sinh tố hay rắc lên thức ăn. Sở dĩ như vậy là bởi lượng tinh bột kháng sẽ bị mất đi một phần sau khi đun nóng.
5. Lưu ý khi sử dụng tinh bột kháng chữa viêm đại tràng
Tinh bột kháng hoạt động tương tự như một loại chất xơ khi vào cơ thể và nó có mặt trong nhiều loại thực phẩm mà chúng ta sử dụng hàng ngày. Do vậy, có thể thấy có rất ít nguy cơ gặp phải tác dụng phụ khi sử dụng tinh bột kháng, nhất là tinh bột kháng tự nhiên.
Thực tế cho thấy, khi ăn quá nhiều tinh bột kháng chỉ gây ra những phản ứng không mong muốn nhẹ, ví dụ như đầy hơi hay chướng bụng. Tuy nhiên, quá trình tiêu hóa tinh bột kháng thường gây ra ít khí hơn so với việc tiêu hóa các chất xơ khác.
Ngoài ra, một số người cũng có thể xuất hiện phản ứng dị ứng với một hoặc nhiều thực phẩm giàu tinh bột kháng nên cần cẩn thận lựa chọn được loại thực phẩm phù hợp để bổ sung vào thực đơn của mình.
Như vậy, có thể thấy sử dụng tinh bột kháng chữa viêm đại tràng thực sự là một phương pháp vừa hiệu quả lại vừa an toàn, ít tốn kém. Đừng chần chờ gì nữa mà hãy bổ sung ngay vào bữa ăn hàng ngày của gia đình mình những thực phẩm chứa nhiều tinh bột kháng tự nhiên để cải thiện hệ tiêu hóa cũng như nâng cao sức khỏe chung của cả cơ thể nhé.
