22/04/2024
Quả chay - bạn đã từng nghe tên loại quả này chưa hay biết gì về loại quả này. Nếu câu trả lời là chưa thì đừng chần chừ mà bỏ ra vài phút để đọc bài viết dưới đây nhé. Chắc chắn nó sẽ chia sẻ đến với bạn những thông tin hữu ích về quả chay cũng như tác dụng của nó đối với sức khỏe đấy.
1. Tìm hiểu chung về quả chay
1.1. Quả chay là quả gì?
Cây chay thuộc cây gỗ, có tên khoa học là Artocarpus tonkinensis, chủ yếu được trồng ở khu vực Đông Nam Bộ của Việt Nam. Tên gọi khác của cây này chính là cây chay vỏ tía hay cây chay Bắc Bộ.
Hầu hết các bộ phận của cây chay đều sử dụng được, có thể là trực tiếp hay gián tiếp. Rễ chay và vỏ có vị chát thường sử dụng để ăn trầu. Lá dùng để phơi khô và sử dụng trong các bài thuốc Nam chữa bệnh. Quả chay dùng để nấu ăn, được xem như là 1 loại gia vị tạo độ chua cho các món ăn.
1.2. Hình ảnh cây chay
- Chiều cao trung bình của cây chay vào khoảng 15m.
- Thân chay màu xám. Lá màu xanh lục, có hình bầu dục với mặt trên của lá nhẵn, mặt dưới có lông tơ màu hung nâu.
- Vào tháng 3 hoặc đầu tháng 4, chay bắt đầu ra hoa và sẽ được thu hoạch vào đầu mùa mưa. Quả chay có kích thước khá nhỏ với nhiều hình dáng kỳ lạ. Khi chín, chúng chuyển sang màu vàng, ruột hồng, khi ăn có vị chua. Do vậy mà người dân thường sử dụng quả chay trong các món canh chua hay món kho. Bên cạnh đó, chay cũng được sử dụng như một vị thuốc trong Đông y.
1.3. Cách trồng cùng kỹ thuật chăm sóc cây chay
- Cây chay rất dễ trồng, có thể trồng quanh năm, nhất là vào đầu mùa mưa. Cây chay thích hợp với đất feralit, nên nếu trồng ở loại đất này, cây phát triển rất tốt.
Cây dễ chăm sóc, ít sâu bệnh, có thể bón lót bằng phân hữu cơ.
Chay thích hợp với khí hậu nóng ẩm, ưa ẩm, ưa sáng nên trồng ở nơi thoáng đãng, có diện tích đủ rộng để cây dễ phát triển.
Có thể bạn quan tâm:
2. Tác dụng của quả chay với sức khỏe con người
2.1. Tốt cho hệ tiêu hóa
Do trong quả chay có chứa nhiều thành phần có tác dụng hỗ trợ và kích thích hệ tiêu hóa như acid amin, enzyme phân giải, men béo,... nên rất tốt cho hệ tiêu hóa. Do vậy, chúng thường được bổ sung vào khẩu phần ăn.
2.2. Ngăn ngừa ung thư
Khi quả chay chín, quả sẽ mọng nước hơn và vị chua cũng tăng lên so với lúc xanh. Theo các chuyên gia, trong thành phần của quả chay chín có benzaldehyde - chất có khả năng ngăn ngừa ung thư tuyệt vời đồng thời hạn chế sự phát triển của ung thư hạch và vú mà không gây ảnh hưởng đến các tế bào bình thường.
2.3. Tốt cho hệ tim mạch
Chính những enzyme phân giải và men béo có trong quả chay có tác dụng rất tốt cho việc giảm mỡ máu, giảm huyết áp đồng thời ngăn chặn một số vấn đề liên quan đến tim mạch.
Ngoài ra, Viện Hóa học, viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng đã nghiên cứu về những ứng dụng của quả chay, cây chay trong điều trị một số bệnh về xương khớp như đau thần kinh tọa, thoát vị đĩa đệm hay nhược cơ,...
2.4. Kháng viêm, giảm sưng
Bên cạnh những tác dụng trên, quả chay còn được biết đến như là một loại thuốc trong dân gian với công dụng chống viêm, giảm sưng,... Cách dùng cũng khá đơn giản, bạn có thể ăn trực tiếp thịt quả. Nhưng nếu là chay khô, bạn cũng có thể ăn 3 quả một lần, như vậy cũng tương đương với 1 quả chay tươi rồi đấy.
Ngoài ra, trong y học cổ truyền, rễ và lá chay có công dụng chữa đau lưng, làm chắc chân răng. Đặc biệt hơn, một số bài thuốc dân gian chữa viêm khớp dạng thấp, đau nhức xương khớp, mỏi gối thậm chí có tác dụng cải thiện bệnh gout hiệu quả..
3. Cách sử dụng quả chay
Quả chay bạn có thể ăn trực tiếp, nhưng do có vị chua nên bạn có thể chấm kèm thêm một chút muối ớt. Hay một cách chế biến khác cũng được nhiều người áp dụng là chế biến thành một số món ăn ngon và hấp dẫn như:
3.1. Quả chay ngâm rượu
Chay có vị chua, tính bình với công dụng thu liễm, thanh nhiệt và cầm máu, khai vị đồng thời hỗ trợ hệ tiêu hóa. Bên cạnh đó, rễ chay cũng có vị chát, tác dụng làm săn se. Chay ngâm rượu có những tác dụng như sau:
Bồi bổ sức khỏe.
Kích thích hệ tiêu hóa, giúp ăn ngủ ngon hơn.
Bổ máu.
Cải thiện tình trạng đau nhức xương khớp hiệu quả.
- Chuẩn bị nguyên liệu:
Quả chay tươi chín: 1kg.
Đường trắng: 300 gam.
Rượu trắng: 4 - 5 lít.
- Cách thực hiện:
Quả chay được rửa sạch, bỏ đi những quả dập nát, thối để đảm bảo chất lượng. Để quả chay thật ráo nước.
Bổ chay làm đôi (nếu quả chay to có thể bổ làm 4). Lần lượt cho một lớp quả chay vào bình, 1 lớp đường lên trên cho tới khi hết nguyên liệu đã chuẩn bị.
Thêm rượu vào bình ngâm, đậy nắp lại và đặt ở vị trí thoáng mát, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng.
Ngâm trong khoảng 3 tháng. Như vậy là bạn đã có bình rượu chay để thưởng thức rồi đấy.
- Chú ý: Khi ngâm rượu chay, bạn có thể không cần dùng đến đường. Thế nhưng, nếu không sử dụng đường thì bạn nên thay rượu trắng bằng rượu nếp cái hoa vàng để rượu sẽ đạt chất lượng ngon nhất.
3.2. Quả chay nấu canh chua
- Nguyên liệu:
Cá trắm hay bất kì loại cá nào bạn thích.
Cà chua: 2 quả.
Su hào: 1 củ.
Quả chay: 2 quả.
Hành lá. hành khô, thì là.
Một số gia vị như mì chính, muối, dầu ăn.
- Cách nấu:
Thực hiện sơ chế các loại rau gia vị và su hào, thái su hào và cà chua bổ múi cau.
Làm sạch cá, đánh vảy, để ráo nước.
Hành khô phi thơm, thêm cà chua, su hào cùng chút gia vị, đảo đều. Cho cá trắm vào nồi, thêm nước vừa đủ. Sau đó thêm quả chay và đun với lửa nhỏ khoảng 15 phút.
Dầm quả chay, bỏ phần vỏ chay, thêm nước đồng thời nêm nếm gia vị vừa miệng. Đun sôi.
Cuối cùng, thêm rau gia vị vào nồi. Tắt bếp.
3.3. Quả chay kho cá
Quả chay kho cá không còn là món ăn quá xa lạ trong mâm cơm của người Việt. Không chỉ hấp dẫn bởi mùi vị, màu sắc mà món ăn này thông dụng bởi cách làm khá đơn giản.
- Nguyên liệu:
Cá trắm hoặc bất kỳ loại cá nào bạn thích.
Thịt ba chỉ: 100 gam.
Cà chua: 2 quả.
Quả chay: 2 quả.
Gia vị: hành khô, gừng, ớt, mì chính, muối.
- Cách thực hiện:
Cá được làm sạch, bỏ màng đen, vảy. Ướp cá với 1/2 thìa cà phê muối và đem chiên qua với chút dầu.
Các nguyên liệu khác cũng được sơ chế. Cà chua được xếp vào đáy nồi, thêm các nguyên liệu khác gồm cá, gừng, thịt ba chỉ, quả chay và gia vị sao vừa ăn.
Đặt chảo lên bếp, làm nóng, và thêm chút đường. Đun đến khi đường chuyển màu cánh gián. Tắt bếp. Cho đường vừa thắng này vào nồi cá.
Để nồi cá lên bếp và đun với lửa nhỏ đến khi thịt cá chín mềm và nước gần cạn là được.
Nồi cá thơm ngon này chắc chắn bạn sẽ rất "tốn" cơm đấy!
3.4. Quả chay khô để sử dụng quanh năm
- Các bước thực hiện như sau:
Quả chay rửa sạch, để cho ráo nước.
Thái chay thành các lát mỏng.
Xếp từng miếng chay vào khay sấy và đặt máy ở nhiệt độ 70 độ C trong khoảng 3 giờ.
Giảm nhiệt độ còn 50 độ C, độ ẩm 20% và sấy trong khoảng 5 tiếng nữa là được.
Một chú ý nho nhỏ dành cho bạn về thời gian sấy chay chính là phụ thuộc vào độ dày mỏng khi thái lát. Do vậy, sau khoảng thời gian trên, chay vẫn chưa khô đảm bảo chất lượng thì có thể tăng thời gian sấy lên nhé.
Xem thêm:
4. Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây chay
4.1. Chữa đau lưng, mỏi gối, tê thấp
- Chuẩn bị:
Rễ chay 20g.
Thổ phục linh 15g.
Thiên niên kiện 16g.
Nước 600ml.
- Cách thực hiện:
Các nguyên liệu rửa sạch, để ráo nước.
Thêm chúng vào nồi, sắc đến khi còn 200ml nước thì tắt bếp. Chia 2 lần uống/ngày.
4.2. Bài thuốc chữa đau răng bằng rễ chay
- Chuẩn bị: 40g rễ chay.
- Thực hiện: rễ chay giã nát và ngậm nhiều lần trong ngày.
4.3. Bài thuốc chữa rong kinh, bạch đới
- Chuẩn bị:
Rễ chay: 50g.
Rễ cỏ tranh: 50g.
- Cách thực hiện:
Rễ cỏ tranh và rễ chay cho vào nồi và sắc lấy nước uống.
5. Quả chay bán ở đâu? Giá bao nhiêu?
Do chay được trồng nhiều ở các tỉnh Đông Bắc Bộ nên bạn có thể dễ dàng tìm mua loại quả này ở các khu chợ. Giá chay khá rẻ, dao động ở mức 15.000 - 25.000 đồng/1kg.
Nếu khó có thể tìm mua chay tươi, bạn có thể mua chay khô trên các trang thương mại điện tử với giá 27.000 - 30.000 đồng/100gr hay 250.000 - 260.000 đồng/1kg.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về quả chay là gì, những tác dụng của quả chay và cách chế biến loại quả này. Đồng thời biết thêm được sự phong phú của nguồn dược liệu nước ta.
