Cây găng và 5 bài thuốc trị bệnh gout, phong thấp,... hiệu quả

Cây găng được nhiều người biết đến như một loài cây dại mọc ven đường. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã chứng minh đây là dược liệu quý mang đến nhiều tác dụng tuyệt vời trong điều trị bệnh. Hãy cùng chúng tôi đọc ngay bài viết này để tìm hiểu chi tiết về công dụng của cây găng và những thông tin hữu ích khác về dược liệu này nhé.

1. Giới thiệu chung về cây găng

1.1. Cây găng là cây gì?

Cây găng tên khoa học là Catunaregam spinosa, thuộc họ Cà phê, Thiến thảo (Rubiaceae). Nó còn có nhiều tên gọi khác như cây tu hú, găng gai, găng trâu, găng tía, mây nghiêng pa,... Đây là loài thực vật có tình mát nên thường được dùng để giải nhiệt trong mùa hè.

1.2. Đặc điểm hình thái

• Cây găng rừng hay cây găng tu hú là loại dược liệu thân gỗ, chiều cao có thể đạt đến 8 mét khi đã trường thành, phân thành nhiều nhánh. Thân cây màu nâu, dọc trên thân mọc nhiều gai to và sắc nhọn, có thể dài từ 5 -15mm, thường mọc ngay ở những chỗ đâm cành.
• Lá găng hình xoan ngược, bề mặt nhẵn, phần đầu tù hoặc hơi nhọn, gốc lá nhọn sắc. Chiều dài từ 2,5 - 7cm, rộng từ 1,5 - 3cm.
• Hoa găng màu trắng hoặc vàng lục, hình dáng gần giống cái chuông, phần trên xòe ra với 6 cánh màu trắng. Cuống hoa rất ngắn, gần như không nhìn thấy được.
• Quả găng rừng hình trứng hoặc hình cầu, mọng nước, to cỡ quả chanh, các lá đài đồng trưởng mọc ở phần đầu quả. Khi còn non quả có màu trắng, khi già chuyển dần thành màu xanh đậm, đến khi chín thì có màu vàng. Bên trong gồm nhiều hạt găng màu đen xen lẫn cùng thịt quả.
• Mùa hoa găng bắt đầu từ tháng 3 tới tháng 9. Mùa quả thường bắt đầu từ tháng 9 tới tháng 11. 

1.3. Phân bố

Cây lá găng thường mọc hoang khắp các tỉnh thành trên cả nước. Ngoài ra, nhiều vùng cây này còn trồng loại cây này quanh nhà như một hàng rào giúp bảo vệ tài sản do chúng có nhiều gai.

1.4. Bộ phận sử dụng, thu hái, sơ chế, bảo quản

• Bộ phận sử dụng: Cả quả, lá, rễ và vỏ thân cây găng đều được sử dụng làm dược liệu.
• Thu hái: Các bộ phận như lá, vỏ thân hay rễ cây được thu hái quanh năm. Riêng quả găng thì thường thu hoạch vào mùa đông.
• Sơ chế: Sau khi thu hoạch có thể dùng tươi hoặc đem phơi hay sấy cho khô để tích trữ dùng dần.
• Bảo quản: Găng khô cần được bảo quản ở nơi khô, mát. Tốt nhất nên cất dược liệu trong hộp kín hoặc túi nilon. Không để dược liệu tại nơi ẩm ướt để tránh bị mốc.

1.5. Thành phần hóa học

Qua nhiều công trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm thấy trong cây găng gai có chứa một số thành phần như sau:

• Thịt trái găng chứa tinh dầu, Saponin trung tính, nhựa, acid

• Quả khô chứa B-sitosterol, Triterpenoid và Saponin kết tinh dưới dạng Ursan Saponin.

• Rễ chứa Scopolamin

2. Cây găng có tác dụng gì?

Với thành phần gồm nhiều dược chất đặc trưng như đã kể trên, cây găng được chứng minh là một dược liệu mang đến nhiều công dụng trị bệnh tuyệt vời. Cụ thể như sau:

• Cây găng gai có tác dụng giảm đau, điều trị hiệu quả các cơn đau nhức do gout và các bệnh lý xương khớp gây ra.

• Thịt quả có tác dụng cầm ỉa chảy, trị chứng lỵ và tiêu diệt giun sán. Ngoài ra, do thịt quả làm tăng nhu động ruột nên còn được sử dụng làm thuốc gây nôn.

• Vỏ quả giúp cho bề mặt da săn lại.

• Vỏ phần thân cây găng làm se tổn thương. Không chỉ vậy, vỏ thân còn giúp kích thích tiêu hóa, tăng cảm giác ngon miệng.

• Quả găng còn có tính tẩy rửa nên người xưa thường hái loại quả này mang về để giặt quần áo thay cho xà phòng.

• Chiết xuất từ phần vỏ rễ có khả năng khử khuẩn, tiệt trùng.

• Trong y học cổ truyền Trung Quốc, găng tu hú được sử dụng làm dược liệu với tên gọi Sơn Thạch Lựu. Vỏ quả và phần rễ được dùng để chữa phong thấp hoặc làm thuốc gây nôn. Lá cây làm thuốc đắp trị chứng sưng đau. Cành non và mầm giã ra rồi đắp bên ngoài vùng da bị gai đâm có thể kích thích gai trồi ra khỏi da. Nước sắc từ vỏ quả dùng làm thuốc rửa trị các bệnh ngoài da.

• Trong y học cổ truyền Ấn Độ, nước sắc từ vỏ rễ được dùng để chữa đau bụng, quả găng dùng làm thuốc gây nôn hoặc điều trị chứng lỵ, nhiễm giun sán. Bột thuốc dược liệu này có tác dụng chống đau nhức xương khớp và hạ sốt.

Có thể bạn muốn xem:

• Cây kha cúc và những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe
• Củ ngải là gì? Công dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng

3. Các bài thuốc trị bệnh từ cây găng

Từ lâu, y học đã đánh giá cao công dụng của cây găng trong phòng và điều trị bệnh và đưa dược liệu quý này vào nhiều bài thuốc khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc từ cây găng với cách thực hiện đơn giản để bạn tham khảo:

3.1. Trị đau nhức xương do gout và các bệnh xương khớp khác

Cây găng được các chuyên gia đánh giá là một trong các dược liệu trị chứng đau xương khớp hiệu quả. Người mắc bệnh gout hoặc các bệnh về xương khớp khác có thể áp dụng một trong các bài thuốc sau:

 - Bài thuốc 1:

• Chuẩn bị vỏ quả găng 15g, nước 400ml.
• Rửa sạch dược liệu sau đó cho vào nồi, đổ nước vào sắc cùng.
• Đun lửa lớn tới khi ấm thuốc sôi thì vặn nhỏ lửa, đun liu riu cho tớ khi thuốc cô cạn còn lại 100ml.
• Chờ đến khi thuốc nguội thì lọc lấy nước uống hết 1 lần hoặc chia nhỏ thành 2 lần uống vào buổi sáng và buổi chiều.

- Bài thuốc 2:

• Đem một lượng lớn vỏ quả găng đi phơi khô, sau đó nghiền thành bột mịn rồi đựng trong các hũ có nắp đậy. Bảo quản ở nơi khô ráo để tích trữ thuốc được lâu hơn.
• Mỗi lần dùng chỉ cần lấy một lượng bột thuốc vừa đủ pha cùng nước tạo thành hỗn hợp đặc sệt và đắp lên chỗ xương khớp bị đau nhức trong vòng 2 đến 3 tiếng. Để thuốc không bị rơi ra ngoài, người bệnh nên cố định lại bằng băng gạc.
• Mỗi ngày đắp thuốc như vậy từ 1 – 2 lần. Kiên trì liên tục chỉ trong vài ngày người bệnh sẽ thấy các cơn đau nhức ở xương khớp giảm đi rõ rệt.

3.2. Trị chứng bệnh phong thấp

 Để hỗ trợ điều trị bệnh phong thấp, người bệnh áp dụng những bài thuốc sau:

- Bài thuốc 1:

• Chuẩn bị 20g dược liệu gồm cả quả và rễ.
• Phơi dược liệu đến khi vỏ hơi héo thì cho vào ấm rồi đổ thêm 600ml nước. Sắc lửa vừa đến khi nước trong ấm cô cạn còn lại khoảng 200ml.
• Đợi đến khi thuốc nguội chỉ còn hơi ấm thì gạn lấy nước uống, chia nhỏ thành 2 lần uống trong ngày.
• Mỗi ngày sắc 1 thang uống đến khi các triệu chứng bệnh thuyên giảm hẳn.

- Bài thuốc 2:

• Đem quả và rễ găng đã sấy khô nghiền thành bột mịn.
• Khi dùng chỉ cần lấy một lượng bột thuốc vừa đủ pha với nước thành hỗn hợp bột nhão.
• Đắp trực tiếp hỗn hợp thuốc đã pha lên những vùng bị đau nhức và sưng tấy do phong thấp. Chờ từ 5 - 10 phút sau bột thuốc sẽ khô lại.
• Cần cố định lại bằng băng gạc để thuốc không rơi ra ngoài.
• Giữ thuốc trong vòng 3 tiếng sau đó gỡ ra. Ngày đắp 2 lần vào buổi sáng và buổi tối. Nên đắp thuốc một lần vào trước khi đi ngủ và để qua đêm giúp xoa dịu cơn đau nhức, mang đến cho bạn một giấc ngủ ngon hơn.

3.3. Trị tổn thương sưng đau

Để các tổn thương sưng đau ngoài da nhanh chóng thuyên giảm, người bệnh có thể thực hiện bài thuốc sau:

- Chuẩn bị: Khoảng 20g lá cây găng hoặc có thể nhiều hơn tùy theo diện tích da bị tổn thương.

- Cách tiến hành:

• Rửa sạch dược liệu rồi ngâm với nước muối trong khoảng 20 phút sau đó vớt ra, để cho ráo nước. Cho vào cối cùng với một ít đường rồi giã nát
• Lấy bã thuốc đắp thành lớp mỏng ở các vùng da tổn thương. Để tận dụng tối đa tác dụng của cây găng, nên lưu lại bã thuốc trong 2 - 3 tiếng. Nếu sưng đau nghiêm trọng, nên lặp lại thêm một lần nữa trong ngày để đạt được hiệu quả nhanh chóng.

3.4. Trị chứng lỵ, tiêu chảy

Công dụng của cây găng trong việc tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh tiêu chảy và bệnh lỵ là rất hiệu quả. Do đó, khi gặp phải tình trạng này, bạn có thể làm theo bài thuốc đơn giản sau đây:

• Chuẩn bị 120g vỏ rễ găng tu hú, rửa sạch đất cát sau đó phơi khô.

• Để trị chứng kiết lỵ, tiêu chảy, đem dược liệu đã chuẩn bị sắc kỹ cùng 500ml nước cho đến khi cô cạn còn 100ml.

• Lọc lấy nước uống, chia nhỏ thành 2 lần. Nên uống khi thuốc còn ấm để đạt được hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất.

3.5. Trị chứng đau bụng

Găng có khả năng làm giảm tình trạng đau bụng một cách nhanh chóng. Bạn có thể áp dụng bài thuốc sau đây:

• Chuẩn bị: 15g vỏ quả găng, 400ml nước.

• Rửa sạch dược liệu rồi cho vào ấm để sắc cùng lượng nước đã chuẩn bị. Đun lửa nhỏ trong khoảng 20 phút để thuốc cô đặc lại.

• Lọc lấy nước, uống khi thuốc còn ấm. Dùng liên tục 3 - 5 ngày, mỗi ngày 1 thang để đạt được hiệu quả.

Xem thêm:

• Rau cải xoong - giá trị dinh dưỡng tuyệt vời với sức khỏe

4. Khi sử dụng cây găng trị bệnh cần lưu ý những gì?

Mặc dù hiệu quả chữa bệnh của cây găng là không thể phủ định song khi sử dụng vị thuốc này, để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa được công dụng của nó, người bệnh cần tuân thủ những lưu ý sau đây:

• Thuốc sắc từ cây găng cũng như nhiều dược liệu khác chỉ nên uống trong ngày. Không nên để qua ngày để tránh bị ôi thiu và làm giảm hay mất tác dụng của thuốc. Ngoài ra, mỗi lần sử dụng nên hâm nóng lại.

• Với bài thuốc ngâm rượu, tuyệt đối không sử dụng cho trẻ em, phụ nữ mang thai và chỉ uống một lượng vừa đủ. Tránh lạm dụng rượu thuốc quá mức gây phản tác dụng.

• Với trường hợp sử dụng thuốc dạng tươi để đắp cần rửa sạch dược liệu đồng thời ngâm trong nước muối một thời gian trước khi đắp lên tổn thương để tránh bị nhiễm trùng nặng hơn.

• Cần chú ý phân biệt loài găng tu hú với những cây thảo dược có tên gọi hoặc đặc điểm hình dáng tương tự như găng vàng, găng trắng, cây ngấy hương, cây nàng vàng,...

• Không dùng dược liệu này liên tục trong một thời gian dài mà không có sự đồng ý từ bác sĩ hoặc những người có chuyên môn.

Trên đây là những thông tin cơ bản về cây găng cùng như tác dụng và những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu này. Hãy sử dụng nó đúng cách để nâng cao sức khỏe cho bản thân và gia đình nhé.